'Yaş' şartıyla emekli maaşı! 5 yılınız var...
Emekli olmayı hayal eden milyonlarca kişiyi çok yakından ilgilendiriyor. Primi yetmeyene yaş şartı ile maaş ödeniyor. Prim gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş, emekli olabilmek için aranan üç önemli şart. Ancak bu koşullardan birinin eksik olması halinde sosyal güvenlik sistemi, bazı kolaylıklar sağlayabiliyor. Bunlardan biri de belli bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara, ‘yaştan emeklilik’ hakkının tanınması.1 gün bile çok önemli. Bu konuda haksızlığa uğradığınızda dava açma hakkınızı kaybetmemek için 5 yıllık zaman aşımı süresine dikkat edilmeli.
Normal emeklilik dışında bir de yaşı ilerlemiş fakat prim ödeme gün sayısı az olan kişiler için yaştan emeklilik uygulaması var. Yaştan emeklilik, prim ödeme gün sayısı yetmeyen ve bundan dolayı emekli olamayan ancak yaşı nedeniyle çalışamayacağı için prim gün sayısını tamamlama imkanı da kalmamış kişilere tanınan bir hak. Yaştan emeklilikte daha düşük prim ödeyerek emekli olunabiliyor. Örneğin; 10 yıl çalışan bir kişi, yaştan emekli olma hakkına sahip. Ancak bunun için erken yaşta sigortalı olmak gerekiyor.
3600 güne göre
İlk kez sigortalı olunan tarihe göre, ‘yaştan emeklilik’ şartları farklılık gösterebiliyor. 9 Eylül 1981’den önce ilk kez sigortalı olmuş kadınlar ve yine 23 Mayıs 2002 itibarıyla 15 yıl sigortalılığı bulunan kadınlar 50 yaşında ve 3600 prim günüyle emekli olabilir. Diğer yandan 9 Eylül 1976’dan önce ilk kez sigortalı olmuş erkekler ve yine 23 Mayıs 2002 tarihi itibarıyla 15 yıl sigortalılığı bulunan erkekler 55 yaşında ve 3600 gün primle emekli olabilir.
4500 güne göre
3600 gün primin yeterli olmadığı durumlar da var. 8 Eylül 1999 ila 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olan kadın 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün prim ödemiş olması koşullarıyla kısmi emeklilik aylığına hak kazanıyor. 1 Mayıs 2008’den sonra ilk kez sigortalı olmuş kişilere de yaştan emeklilik hakkı var. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için gerekli yaş ve gerekli prim şartı da yüksek.
Kademeli artış
Yasalar değiştikçe, aranan prim gün süresi şartı da farklılaşıyor ve daha fazla prim günü ödemesinin yapılması isteniyor. İlk defa 1 Mayıs 2008 tarihinde ve sonrasında sigortalı olan erkeklerin yaş haddinden (kısmi) emeklilik için ödeyecekleri prim gün sayısı 4500 günden 5400 güne çıkarıldı. Bu durumda ödenecek prim gün sayısı 900 gün artırılmış oldu. Yaş haddinden emeklilik için gereken yaş koşulu bu tarih itibarıyla kademeli artıyor. Erkekte 63, kadında 61 yaş şartı aranıyor.
Erken emeklilikte 1 gün bile çok önemli
Sosyal güvenlik sisteminde 1 günün bile önemi büyük. Bazen 1 gün geç sigortalı olmak emeklilik hakkını 2 yıl geciktirebilir. Bu nedenle çalışanların mutlaka özellikle ilk kez çalışmaya başladıkları işyerlerinde, sigortalarının yatırıldığını kontrol etmeleri çok önemli. Bu kontrolü e-Devlet üzerinden yapmak da mümkün. Bu konuda haksızlığa uğradığınızda dava açma hakkınızı kaybetmemek için 5 yıllık zaman aşımı süresine dikkat edilmeli.
Yaşlıya her ay 711 lira ödeme
Öte yandan 3600 prim günü veya 4500 prim günü bulunmayan yani hiç prim ödemesi olmayan muhtaç yaşlıya da devlet tarafından ‘65 yaş aylığı’ adı altında maaş bağlanıyor. 768 bin vatandaş bu yardımlar sayesinde temel ihtiyaçlarını kimseye muhtaç olmadan karşılamaya çalışıyor. Daha önce üç ayda bir yatırılan bu maaş, Eylül 2018 itibarıyla aylık ödenmeye başlamıştı. Aylık ödenen tutar da 1 Temmuz’dan bu yana 711 lira. Bu maaş için kişinin ikametgahının bulunduğu ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na veya Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılıyor.
