Son dakika: Dikkat! Bu parayı almayı unutmayın

İşçinin iş kazası, meslek hastalığı, analık ya da hastalık sebebiyle çalışamaması halinde, geçici iş göremezlik durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu ( SGK) tarafından rapor parası (iş göremezlik parası) ödeniyor. Böylece, çalışamadığı günler için işçi maaş da alamamışsa kendisine maddi destek sağlanmış oluyor. Gazete Habertürk'ten Ahmet Kıvanç ve Tahsin Akça'nın haberi...

Hastalık parası ya da istirahat parası da denilen ödenek, sağlık nedeniyle çalışılamayan günler için önem taşıyor. İşletmelerin bir kısmı da söz konusu çalışılamayan günler için maaştan kesinti yaparak, çalışanını SGK’dan alacağı ödenekle eksiği tamamlamaya yönlendiriyor. Bir SGK müdürlüğü ayda yaklaşık 7-8 bin iş göremezlik dosyası açıyor. Ancak uygulamada Türkiye genelinde düşünüldüğünde binlerce çalışanın rapor parası, SGK hesabında kalıyor. Çünkü işverenlerin önemli bir kısmı rapor alan çalışanın maaşından o günler için kesinti yapmadığı için, ay başında maaşını tam gören çalışan ayrıca SGK’daki rapor parasının peşine düşmüyor.

ÖDENEK NASIL HESAPLANIYOR?

İş göremezlik ödeneği her ayın 8 ile 14’ü arasında çekilmek üzere SGK tarafından işçi adına banka hesabına yatırılıyor. Ancak paranın bu tarihler arasında çekilmemesi halinde, ödenek SGK hesabına geri dönüyor. Rapor parasının unutulması halinde emanet hesapta kalıyor. 5 yıl içerisinde çekilmemesi halinde rapor parası zaman aşımına uğruyor. Bir günlük iş göremezlik ödeneği rapor tarihinden önceki 3 aylık brüt kazanca göre hesaplanıyor. 3 aylık brüt kazanç, 90’a bölünerek günlük brüt kazanç hesaplanıyor. Çıkan günlük rakamın ayakta tedavilerde 3’te 2’si, yatarak tedavilerde ise yarısı alınarak raporlu gün sayısıyla çarpılıyor. Buna göre 2018 için 2.029 liralık brüt asgari ücret üzerinden hesaplandığında örneğin hastalık halinde ayakta tedavide günlük rapor parası 45, yatarak tedavide ise 33.8 lira üzerinden hesaplanıyor. Brüt asgari ücret arttıkça bu rakamlar da artıyor. Asgari ücret üzerinden hesaplandığında, hastalık nedeniyle ayakta tedavi görerek 20 gün rapor alan bir çalışanın rapor parası 810 lira, yatarak tedavide ise 608 lira tutuyor. Örneğin 4 bin lira brüt ücret üzerinden hesaplarsak bu rakamlar sırasıyla 1.600 ve 1.200 lira olarak yatırılıyor. İş kazası halinde asgari ücretlide aynı süre için rakam 900 lira oluyor.

5 ŞARTTAN BİRİ SON 1 YILDA EN AZ 90 GÜN PRİM

1- Son 1 yılda en az 90 gün prim şartı var. İş kazası, meslek hastalığı, hastalık veya analık hallerinden biri nedeniyle geçici iş göremezlik durumu yaşanmış olmalı.

2- Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetki verilmiş hekim ve sağlık kurullarından sağlık raporu alınması gerekiyor.

3- Köy veya mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına çalışanlara geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için prim borçlarının olmaması ve yatarak tedavi görmeleri nedeniyle geçici iş göremezliğe uğramaları gerekli.

4- Sigortalıların hastalık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alabilmeleri için iş göremezlik durumunun başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün sigorta priminin bildirilmiş olması gerekiyor.

5- Kendi hesabına çalışanlar, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ve tarımsal faaliyette bulunanların analık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilmeleri için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta priminin bildirilmiş olması gerekmektedir.

HEYET RAPORU VARSA 360 GÜN DE ALINABİLİR

Rapor parasının ödenmesinde gün sınırlaması yok. Heyet raporu olduğu sürece, işçi yıl boyunca istirahatli olduğu gün sayısı kadar rapor parası alabilir. İşçinin tek hekimden aldığı rapor sayısının bir takvim yılında 40 günü aşan kısmı, tek hekimden alınan 10 günlük raporun aynı hekim tarafından yenilenmesi durumunda, arada boşluk bulunması durumları dışında örneğin bir yılda 360 gün boyunca heyet raporu alabilen bir işçiye 360 günün tamamı için dahi rapor parası ödenir.

Hastaneye gidildiğinde iş göremezlik raporu düzenlenirken 10+10+10 kuralı uygulanıyor. Yani doktor önce 10 günlük rapor düzenliyor. Daha sonra gidildiğinde hastanın durumuna bakılarak bir 10 günlük süre daha verilebiliyor.

3’ÜNCÜ 10 GÜN İÇİN KURUL GEREKIYOR

Ancak 3’üncü 10 günlük raporun alınabilmesi için sağlık kurulu şartı aranıyor. Yani raporun hastanenin sağlık kurulunda değerlendirilmesi, eğer hastanede kurul yoksa çalışanın mevcut olan hastaneye yönlendirilmesi gerekiyor. Bunun dışında iş göremezlik raporu konusunda çalışanın sağlık durumu dışında, ofis ya da fabrika çalışanı olması gibi bir özel durum dikkate alınmıyor. Raporun süresi, doktorun hastanın durumuna göre yapacağı değerlendirmeye bağlı.

İŞ KAZASINDA 90 GÜN ARANMIYOR

SGK sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğini raporun 3’üncü gününden itibaren ödemeye başlıyor. Çünkü ilk 2 gün iş göremezlik ödeneği kapsamında rapor süresi olarak görülmüyor. İlk 2 günlük ücretin işveren tarafından ödeneceğine dair yasada bir madde de söz konusu değil. Ancak iş kazası sebebiyle alınan raporlar için SGK rapor alınan her günü ödüyor. Ayrıca iş kazasında geriye dönük 90 gün prim şartı da aranmıyor.

AYAKTA TEDAVİDE 20 GÜN İÇİN EN AZ 810 TL ÖDENİYOR

Hastalıktan dolayı ayakta tedavi ile 20 günlük rapor alan bir sigortalı (18 gün için ödeme yapılıyor) 810 TL

Hastalıktan dolayı yatarak tedavi ile 20 günlük rapor alan bir sigortalı (18 gün için ödeme yapılıyor) 608 TL

İş kazasından dolayı ayakta tedavi ile 20 günlük rapor alan bir sigortalı (20 gün için ödeme yapılıyor) 900 TL

Doğum öncesi ve doğum sonrası rapor alan annelere 112 günlük toplam istirahat için 5040 TL

NOT: 2018’de 2.029 TL brüt asgari ücret üzerinden hesaplandığında ödenecek bir günlük en düşük iş göremezlik ödeneği ayakta tedavide 45 TL, yatarak tedavilerde ise 33.8 TL olarak uygulanıyor. Brüt maaş yükseldiğinde bu rakamlar da artıyor.