O detaya dikkat edilmezse para ödenir! Flaş vergi açıklaması, çalışanlar...
Vergi ile ilgili flaş açıklama! O detaya dikkat edilmezse para ödenmesi gerekiyor. Yüz binlerce çalışan ve işvereni yakından ilgilendiriyor. Bakanlık özelge ile konuya açıklık getirdi. İşten çıkartılan işçiye ödenen kıdem tazminatı dışındaki tazminatlardan vergi kesilip kesilmeyeceği konusunda bir banka tereddütte kaldı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvurarak açıklama talep etti. Önemli bir ayrıntıya dikkat çekildi. Eğer 'arabuluculuk' konusunda o detaya dikkat edilmezse yüksek meblağda vergi ödenmesi durumunda kalınabilir, işçinin işe başlatmama tazminatından vergi kesilebilir.
Bir bankanın genel müdürlüğü Hazine ve Maliye Bakanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi’ne başvurdu. İş sözleşmesi feshedilen çalışanlarının zorunlu arabulucuya başvurması sonucu banka tarafından işe başlatılmayan personele ödenecek işe başlatmama tazminatı ile bankanın iş sözleşmesi feshedilmeden önce işten çıkış koşulları konusunda personel ile mutabık kalması için ihtiyari arabulucuya başvurması halinde ödenecek tazminat tutarlarının gelir vergisine tabi olup olmadığı konusunda açıklama talebinde bulundu. Bankanın bu talebine bakanlık özelge ile açıklık getirdi.
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, çalışanlara ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılması gerekir. Ölüm, engellilik ve hastalık sebebiyle verilen tazminat ve yardımlar ile işsizlik ödeneği ve İş Kanunu’na göre ödenen “işe başlatmama tazminatı” gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
İşe başlatmama tazminatı, işçinin brüt ücretinin 4 katı ile 8 katı arasında değişebilmektedir. Tazminat tutarının bu sınırlar içinde ne olacağına 2018 yılına kadar sadece hakimler karar veriyordu. Dolayısıyla, mahkemede belirlenen işe başlatmama tazminatından vergi kesintisi yapılmayacağı konusunda bir tereddüt yoktu.
2017 yılında çıkartılan 7036 Sayılı Yeni İş Mahkemeleri Kanunu ile işten çıkartılan işçilere iş mahkemesinde dava açmak için öncelikle arabulucuya gitme şartı getirildi. Böylece, işe başlatmama tazminatı, 2017 yılından itibaren zorunlu arabulucular tarafından da belirlenmeye başlandı.
Açıklama talebinde bulunan bankadaki gibi bazı işyerlerinde iş akdi sona ermeden önce ihtiyari arabulucuda anlaşma yoluna gidilebiliyor. İşveren, ihtiyari arabulucuda belirlenen tazminatı ödeyerek işten çıkış işlemini gerçekleştiriyor.
ÖDEME TARİHİNDE İŞÇİNİN TABİ OLDUĞU GELİR DİLİMİNDEN VERGİ KESİLİR
Tazminatın vergiye tabi olup olmaması işçi açısından büyük önem taşıyor. Vergi ödenmesi gerektiğinde, tazminatın ödendiği tarihte işçi hangi gelir vergisi dilimine girmişse o dilim üzerinden vergi kesilir. Örneğin, aylık brüt ücreti 6 bin lira olan bir işçi eylül ayında yüzde 20 gelir vergisi diliminde yer alır. Bu işçiye verilecek 8 aylık ücret tutarındaki işe başlatmama tazminatından vergi alınması halinde, tazminatın bir kısmı yüzde 20, bir kısmı yüzde 27 oranında vergilendirilir ve 11 bin lira vergi ödenmesi gerekir. İşçi açısından önemli bir tutar.
KIDEM TAZMİNATI TAVANINI AŞAN KISIM İÇİN GELİR VERGİSİ
İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu kapsamında ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile Basın İş Kanunu kapsamında ödenen kıdem tazminatlarının 24 aylık ücreti tutarını aşmayan miktarları gelir vergisinden muaf bulunuyor. Gelir Vergisi Kanunu’nda 2018 yılında bir değişiklik yapıldı. Buna göre, hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımların kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden istisna tutuldu. Ancak bu hesaplamada kıdem tazminatı ve diğer ödemelerin toplamı dikkate alınıyor. Tavanı aşan kısım gelir vergisine tabi tutuluyor.
İŞTE O KRİTİK AYRINTI
Özelgeye göre, iş sözleşmesi feshedilen ve işe iade davası açabilmek için arabulucuya başvuran personel ile bankanın zorunlu arabulucu nezdinde anlaşması sonucu, personele ödenecek sekiz aylık ücreti geçmeyen işe başlatmama tazminatı için vergi kesilmeyecek.
Özelgede, iş sözleşmesi feshedilmeden önce işten çıkış koşullarında mutabık kalınması için ihtiyari arabuluculuk müessesesine başvurulması halinde ödenecek tazminatların İş Kanunu kapsamında işe başlatmama tazminatı olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı belirtildi. İhtiyari arabulucuda belirlenecek tazminatın işçinin hakkı olan kıdem tazminatı tavanını aşan kısmının gelir vergisine tabi tutulacağı kaydedildi.
İHTİYARİ ARABULUCUDA BELİRLENEN TAZMİNATA VERGİ
Sonuç olarak, zorunlu arabulucuda belirlenen işe başlatmama tazminatının tamamı vergiden muaf olurken, ihtiyari, yani gönüllü arabulucuda belirlenen tazminatın kıdem tazminatı tavanını aşan kısmı vergiye tabi tutulacak.
Yukarıdaki örnekteki gibi brüt ücreti 6 bin lira olan ve 10 yıllık hizmeti bulunan bir işçi için işveren 60 bin lira kıdem tazminatı öder. Bu işçi için ihtiyari arabulucuda 8 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı kararlaştırılmış olsun. İki tazminatın toplamı brüt 108 bin lira eder.
2021 yılının ikinci yarısında uygulanan kıdem tazminatı tavanı 8 bin 284 lira. İşçinin brüt ücreti ne olursa olsun yıllık kıdem tazminatı tavanı olan 8 bin 284 lirayı aşan tazminatlar için vergi kesilmesi gerekir. Örneğimizdeki işçinin vergiden muaf tutulacak tazminat tutarı (10 yıl X 8.284 TL) 82 bin 840 TL’dir. On yıllık çalışmanın karşılığı olan kıdem tazminatı 60 bin lira olduğu için, ihtiyari arabulucuda kararlaştırılan 8 aylık ücret tutarındaki tazminatın sadece 22 bin 840 liralık kısmı vergiden muaf olur, kalan 25 bin 160 liralık kısmından ise en az yüzde 20 oranında, yani 5 bin lira vergi kesilir. Bu işçi ihtiyari arabulucuya gitmeyi kabul etmeyip zorunlu arabulucuya giderse, aldığı bu paralar için tek kuruş vergi ödemez.
