Nihayet bir ‘komşu’da ‘faydalı’ gelişme oldu

İran ve Batılı ülkeler arasında imzalanan nükleer anlaşma Türkiye’nin sekteye uğrayan dış ticareti açısından olumlu bir beklenti yarattı ve pozitif etkileri daha ilk günden ortaya çıktı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Twitter hesabından anlaşma konusunda, “İran nükleer anlaşması Türk ekonomisi için çok iyi bir haber, iki ülke arasındaki ticaret ve yatırımları artıracaktır” dedi. Enerji Bakanı Taner Yıldız, “Anlaşmayı son derece olumlu bir gelişme olarak görüyorum, nihayetlendiğinde etkisi ortaya çıkacaktır. İran’da yatırıma dönüşmeyen birçok kalem vardı onların da önü açılmış olacak. İran’ın kabiliyetlerini, öncelikle bölge daha sonra da dünya için sunmak dünyadaki petrol fiyatları açısından da son derece önemli olacaktır” dedi.

İşdünyası da umutlu

Anlaşma, Türk iş dünyasında da heyecan yarattı. Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi ,“İran ile ticaret hacmimizin yıl sonunda 16 milyar dolara, 2016 sonunda ise 35 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz” diyerek iddialı bir hedef ortaya koydu. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, “Önce Batı’daki komşumuzdan, bugün Doğu’daki komşumuz İran’dan olumlu haberlerin gelmiş olması, bölgenin son yıllardaki durumu dikkate alındığında son derece sevindirici. Anlaşma öncesi özel sektör ambargolar nedeniyle İran’la ekonomik ilişkilerde tereddüt ve korkular yaşamaktaydı. Bu anlaşmayla bu olumsuz hava geride kalıyor. İran büyük nüfusu ve pazarıyla dayanıklı tüketim malları başta olmak üzere Türkiye’ye birçok sektör için yeni fırsatlar sunacak” diye konuştu.

7 milyar dolar kayıp var

İran, Ekonomi Bakanlığı tarafından 2014-2015 döneminde hedef ülkelerinden birisi olarak belirlendi. Bu ülke ile 1996 yılında 1 milyar dolar civarında olan dış ticaret hacmi, 2012 yılında 21.9 milyar dolarla tarihteki en yüksek seviyeye ulaştı. Ambargonun etkisiyle ticaret 2013’de 14.6 milyar dolara, geçen yıl ise 13.7 milyar dolara geriledi. Yılın ilk çeyreği itibariyle, bu ülkeye 412.3 milyon dolarlık ihracatımıza karşın 716 milyon dolarlık ithalatımız bulunuyor. Türkiye aleyhinde seyreden dış ticaret dengesi, İran’dan doğal gaz ithalatı ile birlikte son yıllarda daha da arttı. İran ile ticarette 2011 yılında 8.9 milyar dolar rekor açık verdik. Ambargonun kalkması ile birlikte 2015 yılı ihracatına 2 milyar dolara yakın bir artı yazmanın mümkün olabileceği, petrol fiyatlarındaki düşüşün pozitif etkisi ile bu anlaşmanın 5 milyar dolarlık bir pozitif etki yaratabileceği tahminleri yapılıyor.

‘Yatırımlar İran’a kayar mı’ endişesi

BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya’dan oluşan P5+1 ülkeleri (P5: ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin) ile İran arasında Viyana’da 16 gündür süren görüşmelerde sonuca ulaşıldı. Anlaşmanın tam olarak uygulamaya konması aylar sürebilir ancak yaptırımların kaldırılmasının zamanla petrol zengini İran’ın enerji ihracatını etkinleştirmesine, ülkenin uluslararası finansmana erişimiin kolaylaşmasına ve küresel yatırımcılara kapılarını açmasına yardımcı olması bekleniyor. Uzmanlara göre nükleer anlaşma, dünyadaki son büyük pazarın açılması anlamına geliyor.Yatırım bankası Renaissance Capital’e göre İran, büyük yatırımcıların henüz girmediği son büyük ekonomi. Yaptırımların kaldırılmasıyla Tahran Borsası’nın 2016 başında yatırımcılara açılması bekleniyor. İlk yıl sermaye girişlerinin 1 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Şu ana kadar kurumsal yatırımcılara kapalı olan İran pazarı iştah kabartıyor. Yıllardır uygulanan yaptırımlarla dünyadan izole edilen Perslerin yurdunda ekonomi durma noktasına gelmişti. Uzun ve zorlu görüşmelerden sonra varılan uzlaşmanın etkisi bugünden yarına görülmeyecek olsa da İran hisseleri şimdiden şimdiden yükselmeye başladı bile. Anlaşmanın İran ekonomisi ve küresel enerji piyasalarında önemli sonuçları olacak. Nihai anlaşma İran’ın kapılarının açacak ve ekonomistlere göre bu açılımın iç tüketim, yatırımlar ve ticaret üzerindeki etkisi çok büyük olacak.

Ocak’ta Tahran’da Expo Turkey fuarı yapılacak

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı İbrahim Çağlar, İran’la nükleer müzakerelerde anlaşmaya varılmasını değerlendirdi. Çağlar, “Bu karar komşumuz İran için olduğu kadar, Türkiye için de tarihi öneme sahip. 80 milyonluk İran nüfusunun 3’te biri ile dil sorunu yaşamadan ticaret yapabiliyoruz. Kapı komşumuza geçen yıl yaptığımız ihracat 4 milyar dolar bile değil. Nükleer müzakerelerde uzlaşma sağlanmasının ardından Avrupa ülkeleri ve özellikle Çin, İran’da lobi yarışına girecek. Başka bir deyişle, barış ortamı İran’a yatırımcı akınına neden olacak. Haliyle bu yatırım akınında Türk girişimcileri de dost ülke İran’ın yanında bulunacak. Biz İran’ı sadece mal satacağımız bir ülke olarak görmüyoruz. Türk girişimcisi İranlı girişimci ile ortak üretim yapacaktır. Bu sayede üçüncü ülkelere de birlikte açılabiliriz” diye konuştu.

İstanbul Ticaret Odası olarak geçtiğimiz Ocak ayında İran’da Türk Hazır Giyim ve Konfeksiyon Fuarı düzenlediklerini ve fuarın İranlılardan büyük bir ilgi gördüğünü belirten Çağlar, 2016 yılı Ocak ayında ise bu sefer genel ticaret alanında çok daha büyük bir fuara hazırlandıklarını söyledi.

Çağlar, “Önümüzdeki Ocak ayında Tahran’da ‘Expo Turkey in Iran’ fuarı düzenleme kararı aldık. Fuar yatırımcılarımız için önemli bir yatırım imkanının ilk adımını oluşturacak. Biliyorsunuz, yılbaşında yürürlüğe giren Tercihli Ticaret Anlaşması (TTA) ile Türkiye ve İran tarafında 300’e yakın üründe gümrük vergileri aşağıya çekildi. Öngörüler gerçekleşirse yaptırımlar da 65 gün içinde kalkacak. Rüzgar iki ülke lehine esiyor. Yeter ki iki ülke işadamları tecrübe ve zenginliklerini birbirleriyle paylaşsın” dedi.