Engellilerin emeklilik şartlarında önemli değişiklik
Meclis’te görüşmeleri süren ve yılsonuna kadar yasalaşması beklenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına yönelik kanun tasarısı ile engellilerin emeklilik şartlarında önemli değişikliğe gidiliyor.
Hürriyet'ten Noyan Doğan'ın köşe yazısında verdiği bilgilere göre engellilerin emeklilik şartlarına değişiklik geliyor. İşte o bilgiler.
Tasarının yasalaşması ile 2008 öncesi çalışmaya başlayan engellilerin emeklilik işlemleri, 2008 sonrası çalışmaya başlayanlarla aynı şartlara tabi olacak ve emeklilikleri kolaylaşacak. Konunun detayına geçmeden önce mevcut durum hakkında kısa bilgi vereyim.
1 Ekim 2008 öncesi sigortalı (4/A) olanlar; en az yüzde 40 ve üzeri engelli olmaları halinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı’nca tespit edilen vergi indirimine esas engellilik derecelerine, gerekli prim gün ve sigortalılık sürelerine göre yaş şartı aranmadan emekli olabiliyorlar. 1 Ekim 2008 öncesi işe girenlerin gelir vergisi indirimi alması zorunlu. Vergi indirimine esas raporlarda da engellilik derecesi hastalıklara göre belirlenen puanlar üst üste konularak belirleniyor.
2008 ÖNCESİNİ İLGİLENDİRİYOR
Bu tarihten önce işe girenlerin emeklilik süreleri engellilik derecesine göre de değişiyor. Örneğin, 1991 öncesi girişli olanlar yüzde 40-59-79-80 ve üzeri engellilik durumuna göre 15 yıl çalışıp, 3600 prim gün ile emekli olabiliyorlar. 1991 ila 2008 arası sigorta girişli olanlar ise engellilik derecesine göre 16 ila 20 yıl çalışma günü ve 3760 ila 4400 prim gün ile emekliliğe hak kazanıyorlar. Mesela, 2003-2008 arası sigorta girişi olanlar 40-59 engellilik derecesine göre 20 yıl çalışıp 4400 prim gün ile, yüzde 60-79 arası engellilik derecesi olanlar 18 yıl çalışıp 4000 prim gün ile ve yüzde 80 üzeri engellilik derecesi olanlar 15 yıl 3600 prim gün ile emekli olabiliyorlar.
Yine mevcut uygulamada 1 Ekim 2008’den sonra sigortalı olanların emekliliği ise daha farklı. Bu tarihten sonra işe girenler sosyal güvenlik yönünden 5510 sayılı yasaya tabi olduklarından, emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunda değillerdir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), sağlık kurulu tarafından verilen çalışma gücü kaybına göre, yani engellilik derecesine göre emekli oluyorlar.
Özetleyecek olursak, 1 Ekim 2008 öncesi sigorta girişli olanlar Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi indirimine esas engellilik derecesine göre emekli olurlarken; 2008 sonra sigortalı olanlar SGK Sağlık Kurulu raporuna göre emekli oluyorlar.
KADEMELİ EMEKLİLİK ŞARTLARI DEĞİŞİYOR
GELİR İDARESİ’NDEN SGK’YA GEÇİYOR
Meclis’te görüşülen kanun tasarısı yasalaştığında ise 2008 öncesi sigortalı olanlar ile bu tarihten sonra sigortalı olanlar aynı şartlara sahip olacak. Yeni uygulama ile 2008 öncesi sigortalı olanların Gelir İdaresi Başkanlığı ile ilişkileri kesilecek, SGK sağlık kurulları raporuna göre engellilik derecesi belirlenip, bu şartlara göre emekli olacaklar.
Bu konuda, kanun tasarısında, 2008 yılı ekim ayı öncesinde vergi indirimine bağlı olarak yaşlılık aylığı bağlanmasında vergi indirimine esas engelli raporu uygulamasında, norm ve standart birliğini sağlamak amacıyla SGK sağlık kurulları tarafından tespit edilecek çalışma gücü kaybı oranına göre emekli olunacağı ve tüm uygulamanın SGK tarafından yürütüleceği belirtiliyor.
Bu kapsamda 2008’den önce sigorta olanlar, yasa çıktıktan sonra, SGK sağlık kurullarından engellilik raporu alacaklar, alacakları çalışma gücü kaybı raporuna göre de sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlayanlar emekliliğe hak kazanacaklar.
Yeni düzenleme uygulamaya girdiğinde, 2008 öncesi sigortalılardan yüzde 40-49 engelliliği olanlar 18 yıl çalışıp 4100 prim gün ile, yüzde 50-59 engelliliği olanlar 16 yıl çalışıp 3700 prim gün ile, yüzde 60 ve üzeri engeli olanların ise 15 yıl, 3700 prim gün ile emekli olabilecek.
Yeni yasa çıktıktan sonra öncesinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi indirimine esas engellilik derecesine göre emekli olanların hakları devam edecek, yeni düzenlemeden etkilenmeyecekler.