Kredi- kredi kartı borcu, işten çıkarılma, iflas... Hepsi için geçerli, hemen yapmanız gereken...

Pandemi ile ile birlikte hayatımızda pek çok değişiklik oldu. Özellikle çalışma hayatında uzaktan çalışma, kısa çalışma modeli gibi farklı sistemler devreye alındı. Ancak salgın koşullarında işini kapatan ya da işsiz kalan kişi sayısı da arttı. Bir anda tüm dünyayı etkisi altına alan salgın ekonomik olarak hem ülkeleri hem de kişileri etkiledi. Pandemide her ne kadar yeni varyantlar oryaya çıksa da normalleşme hızla devam etti ve insanlar ekonomik olarak toparlanma sürecine girmeye başladı. Ancak bu süreçte vatandaşların borçları artarken işten çıkarılan ve iflas eden kişi sayısı da arttı. Bir yandan pandemi bir yandan finansal kriz insanların çözüm bulmasını zorlaştırdı. Ancak ani gelişen ekonomik krizlerden kurtulmak imkansız değil. Posta gazetesinden Özlem Denizmen bugünkü köşesinde herkesi çok yakından ilgilendiren ani finansal krizler karışında izlenmesi gerek yolları yazdı. işte borcu olan, işsiz kalan ya da iflas edenlerin yapması gerekenler...

Aniden gelişen olaylar sonucunda ekonomik sorun yaşıyor musun? Çevrende finansal travma geçiren birine rastladın mı? Bu hafta finansal travmayı ve çözümünü konuşalım.

NEDİR?

İşten çıkarılma sonucu yaşanan gelir kaybı ve geçim zorluğu.

İflas nedeniyle oluşan borç.

Başkasına kefil olma sebebiyle hiç beklenmedik bir anda oluşan borç yükü.

Birden yaşanan sağlık sorunu, kaza sonucu oluşan ve sigortanın karşılamadığı ödemeler.

Ani bir vefat sonucu ortaya çıkan ailevi borçlar.

Eşinin veya çocuğunun senden gizleyerek yaptığı (kumar, yatırım…) borcun su yüzüne çıkması.

Döviz borcu olup da kurdaki ani artış sonucu kefaletlerinin döviz cinsinde yetmemesi ve sarmala girilmesi.

‘Çok artacak’ diye eldeki avuçtakini satıp yatırım yapılan kripto paranın birden değer kaybetmesi.

Finansal zorluğa girmeye neden olabilecek boşanma kararı. Bunlar her zaman karşılaşılabilecek finansal travma örneklerinden bazıları. Bu durumla karşılaşan biri

Önce inkar eder, yüzleşemez.

Sonra öfkelenir, ‘Ben bunu nasıl yaptım, nasıl bu hale düştüm?’ diye.

Ardından kabullenme gerçekleşir, ‘Madem oldu, bir çıkış yolu bulmalıyım’ diye düşünür. Tam burada kişinin destek çemberi, yakın çevresi çok önemlidir. Kişi bu konuyu çözecek mi yoksa depresyona mı girecek? Bunu çevresinin katkıları belirler.

ÇÖZÜM İÇİN HAREKETE GEÇMELİSİN

Bu durumlara karşı dayanıklı olmak için önceden plan yapmak gerekiyor.

LİSTELE

Borç kapatma planının ilk adımı ‘ne var ne yok’ diye bakmak. Tek tek borçları listele. Kredi, kredi kartı, elden borçlar, vergiler, faturalar… Bilmediğin şeyi yönetemezsin.

NELER VAR?

Sahip olduklarını bir yere yaz. TL, altın, mevduat, döviz, ev, arsa, dükkan, BES, hisse senedi… Hem motive ol hem de varlıklarını derli toplu gör.

NET VARLIK HESABI

Toplam varlıklarından toplam borçlarını çıkar ve net varlıklarının değerini hesapla. Net varlıkların artı değerdeyse harika! Varlıklarının değeri eksideyse yani borçların, varlıklarından fazlaysa; hemen KAKTÜS MODU’na geç. Sadece ihtiyaçlar için harca ve kalan paranı borcuna aktar.

BUNLARI YAP

Borçlarını kapatana kadar kredi kartını kullanma.

Bankana danış, borçlarını tek bir yerde toplayabilirsin. Senin durumun için uygun mu sor.

Borç kapatmak kilo vermek gibi. Bir anda 15 kilo verilmez. Motivasyonunun yüksek olması için küçük borçları kapat.

Harcamalarda ava çık. Faturalardan tasarruf et.

Evden ya da hafta sonu yapabileceğin işlere bak. Tüm aile üyeleri çalışıyor mu? Onlar bütçeye nasıl katkı sağlayabilir? Düşün.

BUNLARA DİKKAT!

Kimse sana yardım etmek zorunda değil. O ya da bu sebepten içine düştüğün bu durum başkalarının değil senin sorunun. Bunu çözmek de senin karar, disiplin ve irade gücüne bağlı.

Kimimiz ailemizin geçirdiği finansal travmayı çocuklukta yaşarız ve hayat boyu atlatamayız. Eşinin veya nişanlının çocukken yaşamış olduğu travma var mı sor.

Karı koca ilişkilerinde görülen en temel sorun açık iletişimin olmaması. Tavsiyem kendinizi birbirinize olduğunuzdan farklı göstermeyin. Finansal travmalar tekrar ediyorsa bunun kök sebebini beraberce araştırın. Genelde bir taraf birikimcidir. Gözün hep birikimlerde olmasın.

NE YAPMALI?

SUÇLAMA. Boşa giden enerji. Ne kendini ne başkalarını suçlayarak hayat enerjini tüketme.

UTANMA. Bu kimseyi çözüme ulaştırmaz.

OLMUŞ BİTMİŞ. Hepimiz insanız.

Soruna değil çözüme odaklan.

ZOR KARAR ANI. Elinde sahip olduğun senin için değerli bir şeyi satabilirsin. Zaten sen almışsın, yine alırsın.

YARDIM İSTE. Yakın çevrenden veya yardımsever olduğunu bildiğin insanlara, onları zor durumda bırakmadan dürüstçe durumunu anlat. Aniden gelişen bir travma olduğu için daha anlayışlı olabilirler.

ZİHİN. Kıtlık zihninden bolluk zihnine geç.

MERHAMET. Kendine merhamet et.

OLAY. Kimliğinin özüne ve derinliklerine in. Bu olay sen değilsin, sadece yaşadığın bir olay.

HER ŞEY GEÇİCİDİR. Bu dönem de geçecektir.

KREDİ ALIRKEN!

Bütün dünya borç kullanıyor. Ancak denge çok önemli. Borcun sorun haline gelmemesi için önemli olan kendi gelirine uygun oranda borçlanman.

Krediyi ne için çekeceksin?

Ne kadar kredi alacaksın?

İhtiyacından fazla alıp boşa faiz ödeme.

Bu gerçekten bir ihtiyaçsa, bankaların masraf dahil faiz oranlarını karşılaştır.

Kredinin aylık ödeme tutarı gelirinin dörtte birini geçmesin ki gece yattığınızda başını yastığa rahat koyabil.