İran kapıyı kapattı

Rusya’dan gelen baskı ve uyarılar üzerine İran yönetimi, toprakları üzerinden Türk mallarının Rusya’ya yeniden ihracatını (re-export) yasakladığını duyurdu. Re-export, bir ülkeye ithal edilen malların, çok fazla fiziki değişikliğe uğratılmaksızın başka ülkelere ihracatı anlamına geliyor. İran resmi haber ajansı IRNA’nın bildirdiğine göre, İran Ticaret Promosyon Örgütü TPOI Başkan Yardımcısı Reza Movadvadi, Ticaret Bakanı Reza Nematzadeh bu konuda kararnameyi imzalayarak tüm İran ticaret birliklerine gönderdi. Movadvadi, “Türk mallarını İran üzerinden Rusya’ya satmak, İran‘ın genel ihracat politikalarını çiğnemek demek” dedi. İranlı yetkili, bu yasağa uyulmazsa Tahran-Moskova ilişkileri üzerinde çok büyük olumsuz etkileri olacağı uyarısında bulundu. Movadvadi, eğer İran’dan Türk mallarının re-exportuna göz yumulursa, Moskova’nın İran mallarına yönelik zorluklar çıkaracağını belirtti ve “Bu durumu kullanıp kendi mallarımızı daha fazla satalım, Türk mallarına aracılık etmeyelim” dedi. Rusya’nın İran’ı bu konuda daha önce iki kez uyardığı ve Türk mallarının girişine aracı olması durumunda sonuçlarına katlanacağı mesajı verdiği basına yansımıştı.

Rus basını, yasaklanan Türk sebze ve meyve ürünlerinin İran’dan re-export yoluyla Rusya’ya sokulduğu iddialarını gündeme getirmişti.

Türk malı yoksa % 50 daha pahalı

Rusya’nın yaptırımları sonucu büyük marketlerde Türk sebze ve meyvesi kalmadı. Türk domateslerinin yerini tezgahlarda İsrail, İran, Azerbaycan domatesleri aldı. Üzüm Sırbistan ve Özbekistan’dan, mandalina ise Mısır ve Fas’tan geliyor. Komsomolskaya Pravda’nınhaberine göre, marketlerin aksine Moskova’nın pazarlarında hala Türk ürünleri satılıyor. Preobrazhenski pazarında gezen muhabir, mandalinaların etiketlerinde Fas, Abhazya ve Çin’e ait olduklarına dikkat çekiyor. Satıcı Alina, “Türk ürünlerinden sadece sultani üzüm var. Türk mandalinalarını 100 rubleye satarken şimdi en ucuzu 150 ruble. Türk salatalık ve domateslerin yerini Azerbaycan ürünleri aldı. Eskiden 400 rubleyken şimdi 600 ruble oldu” diye konuştu. Butırski pazarında “Türk ürünleri vardı ama bitti” denirken, bir satıcı denetleme ihtimaline karşı, “Bu son Türk domatesleri. Annemin üzerine yemin ederim!” demekten kendini alıkoyamadı.

Kötü senaryoya göre fatura 11 milyar dolar

Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES), Türkiye ve Rusya arasındaki uçak düşürme krizinin olası ekonomik sonuçlarına ilişkin bir rapor yayınladı. Rapora göre, Rusya krizinin kötü senaryoda Türkiye’ye olası yıllık maliyeti, büyük oranda gıda, turizm, inşaat, konut ve perakende sektörlerinden kaynaklı olarak, 11 milyar doların üzerinde olacak. 30 Kasım 2015’te kısıtlama getirilen beyaz et ve çeşitli yaş meyve sebze ve narenciye ürünlerinin Rusya’ya ihracat değeri 932 milyon dolar. Rusya’nın Türkiye’den beyaz et ithalatı AB ambargosu sonrası 6 bin tona çıkmıştı.

Turist kaybı 3 milyon

Doğalgazda uygulanmayan indirimin ekonomik boyutu 328 milyon dolar mertebesinde. 3 milyon Rus turist kaybının maliyeti 2.3 milyar dolar olarak hesaplandı. Rusya’da Türk inşaat sektörü, 2015 yılının ilk 9 ayında toplam bedeli 2.3 milyar dolar olan 8 proje kazanmıştı. Özellikle 2018 Dünya Kupası ile birlikte Türk müteaahhitlik hizmetlerinin 5 milyar dolar gibi bir hacme ulaşması bekleniyordu. İnşaat sektöründe kötü senaryoda kaybın 3.5 milyar dolar mertebesinde gerçekleşme riski bulunuyor. Bavul ticaretinde risk 1-1.5 milyar dolar olarak öngörülürken, raporda, doğalgaz kaynaklı elektrik kesintilerinin sanayi ve hizmet sektörlerinde etkisine, 2012’den sonra ciddi şekilde artan Rus sermayesi girişinde ve Ruslar’ın konut alımında düşüşe de değinildi.