'Depreme dayanıklı' binalar neden çöktü? ABD basını sordu, mühendisler o soruna işaret etti
Kahramanmaraş'ta 7.7 ve 7.6'lık yıkıcı deprem tüm dünyanın gündeminde yer almaya devam ediyor. Binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden olan depremlerde, yıkılan binaların müteahhitleri hakkında soruşturma başlatıldı. ABD'li gazete New York Times, Türkiye'deki binaların 'depreme dayanıklı' olarak satılmasına rağmen yine de yıkıldığını yazdı. İşte haberin detayları...
Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde 6 Şubat saat 04.17'de meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki deprem, daha önce görülmemiş geniş bir coğrafyada yıkıma neden oldu. Doğu Anadolu Fayı, Malatya'dan Antakya'ya kadar 300 km'lik bir hat boyunca kırıldı. Sarsıntılar, Suriye, Irak. Lübnan, Ürdün ve Mısır'da da hissedildi. İtalyan yetkililer ise tsunami uyarısı yaptı ancak ilerleyen saatlerde uyarıyı geri çekti.
İlk depremi, en büyüğü 6.6 olmak üzere 145 artçı sarsıntı izledi. Depremin şoku henüz devam ederken öğleden sonra 13.24’te Elbistan merkezli 7.6 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi. Ankara ve Samsun'da hissedilen ikinci depremde, ilk depremde hasar almış binalar tamamen yıkıldı. Deprem nedeniyle tüm Türkiye'de 7 gün süreyle milli yas ilan edildi.
ABD'li yayın kuruluşu New York Times, Türkiye'de modern sismik yönetmeliklere göre yapıldığı öne sürülen bazı yapıların depreme dayanamadığını yazdı. Malatya'daki üç yıllık Asur Konutları'nın deprem yönetmeliğine göre inşa edildiği gerekçesiyle daha fazla paraya satıldığı belirtildi. 7.7'lik depremin ardından yaşanan ikinci depremde sitenin iki binasından biri çöktü.
'GÜVENLİ BİR BİNADA OLMAK İSTEDİK'
Sitenin A bloğunda eşi ve iki çocuğuyla birlikte yaşayan 42 yaşındaki Mine Göze'nin "Dairemizi mermer banyosu ve güzel avizeleri nedeniyle seçmedik. Yüksek riskli bir deprem bölgesine taşındığımızı biliyorduk. Bu durum bölgedeki kira oranının iki katını ödemek anlamına gelse de güvenli bir binada olmak istedik" sözlerine yer veren NYT, hasar tespiti ve kedilerini kurtarmak için binaya giren eşinin son anda kurtulduğunu yazdı.
Gazete Göze'nin ayrıca "Sitedeki diğer bina sağlam kalırken bizim binamız neden çöktü?” sorusuna da yanıt arıyor.
ÜÇ MÜHENDİS BİNAYI DEĞERLENDİRDİ
Sosyal medyada yayılan Asur sitesinin bir binasının yıkılma videosu, NYT tarafından Türkiye'deki binalar ve mühendislik uygulamaları hakkında geniş bilgiye sahip üç mühendise izlettirildi. Mühendisler, yapının tasarımının zayıf olduğu konusunda hemfikir.
İsrail'deki Technion-Israel Institute of Technology'nin araştırmacı mühendisi Mustafa Mahamid, binaların her katının deprem sırasında yüklerini zemine aktaracak kadar sağlamlığa ve sertliğe sahip olması gerektiğini söyledi. Türkiye'de yaşamış ve eğitim görmüş olan Dr. Mahamid, "Zemin kattaki beton çökmeye başladı" dedi.
SİTENİN ORTAĞI YÖNETMELİĞE UYGUN OLDUĞUNU SAVUNDU
Asur sitesindeki çöken binanın ortaklarından İhsan Çelik, binanın inşaatının en son yönetmeliklere uygun olarak çelikle güçlendirilmiş en yüksek kalitede beton kullanılarak yapıldığını savundu. Alt katın çökmesine neden olan bir mühendislik hatasının gerçekleşmiş olabileceğini kabul etti. Çöken bina hakkında soruşturma devam ediyor.
Posta'da yer alan habere göre; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İstanbul Şubesi Başkanı Pelin Pınar Giritlioğlu "Yasaları iyi hazırlıyoruz ama uygulamıyoruz. En büyük sorunumuz bu" dedi.
MÜHENDİSLER O SORUNU İŞARET ETTİ
Asur'un çöküş videosunu analiz eden üç mühendis, zemin katta bir tasarım hatası olduğunu söyledi. Büyük artçı sarsıntı sırasında yer sallanırken, dışarından bakıldığında binanın çoğu başlangıçta herhangi bir hasar göstermedi. Sonra saniyeler içinde zemin kattan toz bulutu yükselmeye başlıyor. Ardından bina çökmeye başlıyor.
Asur sitesinin çökme anını analiz eden mühendis Şeref Polat, binanın zemin katın zayıf olduğunu ve depremin yanal kuvvetlerini kaldıramayacağını söyledi. Polat, “Tasarım hatası” dedi.
Gazeteye konuşan Virginia Üniversitesi'nde inşaat mühendisliği doçenti Osman Özbulut da meslektaşlarıyla hemfikir. Dr. Özbulut, "Olması gerektiği gibi tasarlanmamış gibi görünüyor. Başarısız oldu ve binanın geri kalanı üzerine çöktü" dedi.
Her üç mühendis de vardıkları sonucun bir ön izleme olduğunu ve soruşturma ile daha fazla bilgi edinileceğini söylüyor.
Antakya'daki Güçlü Bahçe sitesindeki iki bina depremin ardından çöktü. 2019 yılında "konumu ve inşaat kalitesi bakımından özel sınıf" olarak lanse edilen sitenin açılışı görkemli bir şekilde yapılmıştı.
NYT makalesinde, özellikle teknik uzmanlık ve yüksek eğitimli mühendis açısından zengin olan Türkiye'de böyle binaların yapılmasının 'kafa karıştırıcı' olduğu vurgulandı.
