Mobbing nedir? Mobbinge uğramak ne demek? Mobbing nasıl ispatlanır? Mobbing türleri ve cezası ne?

Ofis hastalığı olarak da bilinen mobbing, çalışma yaşamını sürdüren kişiler tarafından sık sık araştırılıyor. Aşağılama, alay, damgalama, dışlama ve izolasyon gibi eylemlerle yapılan mobbing nedir? Mobbinge uğramak ne demek? Mobbing nasıl ispatlanır? Mobbinge uğrayan kişinin ne yapması gerekiyor? Mobbing türleri ve mobbing cezası ne? İşte mobbing ile ilgili merak edilenler…

MOBBİNG NEDİR?

Latince kökenli sözcük; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına gelir. En iyi ifade eden anlamıyla yıldırma veya iş yerinde psikolojik terör anlamlarıdır. Özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır.

TERS MOBBİNG NEDİR?

Ters Mobbing (Reverse Mobbing), bir astın veya grup olarak astların üstlerine, kendilerine yapılan mobbing sonucunda, kişisel anlaşmazlıklar sonucunda veya politik oyunlar sonucunda kasıtlı olarak psikolojik tacizde bulunarak, işten ayrılmadan ziyade üstün hiyerarşik pozisyonunu bozmayı hedeflediği bir yıldırma eylemidir. Ters mobbingin uygulanmasında en yaygın olara asttan üste; sabote etme, talimatlara uymama, kasti yanlış işlem yapma, asılsız söylentiler çıkarma ve bilgi saklama gibi eylemler gerçekleştirilmektedir.

MOBBİNG UYGULAYANLAR NASIL DAVRANIR?

Aşırı denetleyici,

Korkak ve nevrotik,

Daima güçlü olma isteği içinde ve iktidar açlığı içinde olan,

Kötü niyetli ve hileli eylemlere başvurmaktan çekinmeyen,

Antipatik özellikler taşıyan

Düşmanlıktan hoşlanan

Can sıkıntısı içinde zevk arayışında olan.

MOBBİNG HEDEFLERİ KİMLERDİR?

Genellikle en yaratıcı, etik ve yetkin olanlar. Bunun nedeni, diğer çalışanların işyerinde kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasıdır. Denetim otoriteleri aynı zamanda mobbing için önemli bir hedeftir. Bu durumlarda astlar, birbirleriyle işbirliği yaparak denetleyicilerini zayıflatırlar. Kadınlar, genç işçiler ve yaşlı çalışanların hedef alınma riski daha yüksektir ve sosyal hizmet, sağlık ve eğitim gibi belirli alanlarda mobbing oranları özellikle yüksektir.

MOBBİNG TÜRLERİ NELERDİR?

Tüm mobbing eylemlerinin, kötü niyetli niyet ve işyerinin düşmanlık ve taciz duygusu gibi, bu eylemlerin mağdur için yaptığı gibi, ortak noktaları vardır. Bazı mobbing örnekleri:

– Belirli bir çalışan hakkında bir söylenti yaymak

– İşçinin ofiste tecrit edilmesi

– Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak

– Çalışanın işten ayrılmasını sağlamaya çalışmak

– Konuşurken sözünün kesilmesi

– Küskünlükler

– Yok sayılma

– Lakap takma

– Görmezden gelinme

– Yapılan işin sabote edilmesi

– Sürekli suçlanma ve eleştirilme

– Uygunsuz şakalar yapılması

– Statünün küçümsenmesi

– Cinsel tacize maruz bırakılması

– Sözlü ya da yazılı tehdit

– Kaba ve kötü sözlerle rencide edilme

– Motivasyonun kırılmaya çalışılması

– İş performansının dışında işler verilmesi

– Alışılmış iş düzenini bozularak farklı işlere yönlendirilmesi

MOBBİNGİN ETKİLERİ NELERDİR?

Mobbing, kurbanların moralini ve iş performansını büyük ölçüde etkileyebilir. Yönetim, mobbing olaylarını ele almak için hiçbir şey yapmadığında ve bu davranışın devam etmesine ve büyümesine izin verirse, etki daha da yoğunlaşır. Mobbing’in kurban üzerindeki bazı etkileri şunlardır:

– İş için daha az heves

– Günlük görevlerine odaklanamama

– Meslektaşlarından yoğun bir şekilde tecrit ve güvensizlik

– Artan kaygı ve stres

– Zorbalık yapan taraflar için görevlerin yerine getirilmemesi ve / veya istifa etmek (genellikle işvereni gerçek neden hakkında bilgilendirmeden).

Böylece işyerindeki mobbing nedeniyle ciddi aksamalar olabilir. Mobbing, bir iş gücünün genel bütünlüğünü ve moralini bozabilir ayrıca her boyuttaki işletmeyi etkileyebilir. Bu da yıllar içinde kârda önemli kayıplara neden olabilir.

MOBBİNGTEN NASIL KORUNULUR?

Mobbing genellikle bir inkar ve görmezden gelme mekanizmasıyla işlediğinden, mücadelenin hukuki boyuta taşınması gerekebilir. Dava açılmadan önce gerçekleştirilen girişimler mobbingi bir bütün olarak durdurmuyorsa da hukuki yollara başvurmak için gereken delillerin toplanmasına yardımcı olur. Mobbing için başvurulabilecek hukuki yollar çalışanın statüsüne göre farklılıklar gösterebilir. Mobbing genellikle işçi ve işveren arasında ortaya çıkan bir iş hukuku problemi olarak kabul edilse de Devlet memurları ve diğer kamu çalışanlarına uygulanan sistematik psikolojik taciz de mobbing kapsamda değerlendirilebilir.

Gerek işçi statüsünde gerekse kamu personeli olarak çalışan mobbing mağdurları, uğradıkları psikolojik şiddetin tespiti ve (varsa maddi) manevi zararlarının tazmini için dava açabilirler.

Mobbing, kanunlarda açıkça suç olarak tanımlanmamış olsa da mobbing amacıyla gerçekleştirilen bazı fiillerin cezalandırılması için adli mercilere başvurmak mümkündür. Örneğin mobbing bir kamu görevlisinin görevini kötüye kullanması, kamu görevlisine (psikolojik) işkence uygulanması, özel hayatın gizliliğini ihlal edilmesi (soyunma odasının kamerayla izlenmesi) ve cinsel taciz şeklinde gerçekleşmişse bu eylemlerin ceza kanunlarında yaptırımları mevcuttur. Diğer yandan "İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Hakkındaki Başbakanlık Genelgesi", mobbingin gerek kamuda gerekse özel sektörde mücadele edilmesi ve önlem alınması gereken bir çalışma hayatı sorunu olduğunu ortaya koymuştur.

MOBBİNG NASIL İSPATLANIR VE NEREYE BAŞVURULUR?

Mobbing'e maruz kalanlar;

– Alo 170,

– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,

– TBMM,

– Anayasa Mahkemesi,

– Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER),

– Kamu Görevlileri Etik Kurulu,

– Kamu Denetçiliği Kurumu,

– Türkiye İnsan Hakları Kurumu

– İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler.

Mobbing'e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil olarak sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin bir yargılama için önemlidir. Kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin tüm çalışanlar şikayet ve bilgi almak için 7 gün 24 saat ALO 170 Hattına başvurabilirler. Şunu unutmamakta fayda var; İşverenler, nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle mobbingi neredeyse kendilerine hak görmekte ve bu durum sık sık kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların haklarını sonuna kadar savunması ve geri adım atmaması gerekir. Çünkü atılan her geri adım, mobbing uygulayanı daha da güçlendirecektir.

MOBBİNG UYGULAYANLARA NE GİBİ CEZALAR VERİLEBİLİR?

Mobbing adli bir suçtur. Bu yüzden mobbing uygulayanlar için; Türk Ceza Kanunu'nun 105. maddesinde “Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim/öğretim ilişkisinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz.”

Yine aynı kanunun 109. maddesinde “Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Kişi; fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu suçun kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle kamu görevinin sağladığı nüfûz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır.” denmektedir.

Ayrıca yukarıda yazılı cezaların yanı sıra çalışanın maddi ve manevi tazminat davası hakları saklı kalmak kaydıyla hukuki hakkını araması yolları sabittir.