Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı şartları nelerdir? | 2020 Kıdem tazminatı hesaplaması nasıl yapılır?

İşverenin, iş akdini feshetmesi sonucu verilen kıdem tazminatı milyonlarca çalışan tarafından yakından takip ediliyor. Kıdem tazminatının hangi durumlarda verildiği merak ediliyor. Peki, kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı şartları nelerdir?

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçinin iş akdini tek taraflı feshetmesi sonucunda ödenen tazminattır. Yasal bir süreçtir ve işçinin çalıştığı süre boyunca verdiği emeğin karşılığıdır.

KIDEM TAZMİNATI ŞARTLARI NELER?

Kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmek için, işçinin aynı işverene bağlı işyerlerinde en az bir yıl çalışması, işveren tarafından işten atılması ve işçi haklı bir nedenle iş akdini feshettiğiyle kazanılır.

Bunun dışında yaş dışındaki emeklilik koşulları yerine getirildiğinde de işçi işten ayrılarak kıdem tazminatı alabiliyor. Erkek işçiler askere giderken, kadınlar da evlendiklerinde bir yıl içinde işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor.

Yaş dışındaki emeklilik koşullarını doldurmak suretiyle, örneğin 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe girip 15 yıl sigortalılık 3600 prim gününü tamamlamış olanlar kendi istekleriyle işten ayrılırken kıdem tazminatını alabiliyor. Çalışma süresi uzun olan kişilerin kıdem tazminatı alırken tavanına dikkat etmesi gerekiyor, brüt ücreti tavanı aşan kişiler, yılın ocak ve temmuz aylarında ayrıldıklarında daha yüksek kıdem tazminatı alabilirler.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Kıdem tazminatı işçinin çalıştığı kurumdaki her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarı üzerinden hesaplanarak ödenir. Bir yıldan artan süreler varsa da bir yıla oranlanarak hesaplamaya dahil edilir. Bu hesaplamada işçiye düzenli ödenen tüm ücretlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) brüt tutarı dikkate alınır.

DOĞUM YAPAN KADIN KIDEM TAZMİNATI ALIR MI?

İş Kanunu’nun 74. Maddesi’nde süt iznine yönelik yapılan düzenlemede, kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Kadın işçi, sağlık durumunun uygun olması durumunda, doğumdan 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Çalıştığı süre de doğum sonrası sürelere eklenir. Ücretli iznin yani; 16 haftalık sürenin tamamlanmasından sonra kadın işçiye isterse, 6 ay kadar ücretsiz izin verileceği de kanunda düzenlenmiştir.

Yargıtay kararları da çocuğuna bakmak zorunda olduğu için işten ayrılan kadının feshini kabul etmemekte ve istifa olarak görmektedir. Dolayısıyla hamile olan kadın ya da doğum yapan kadın işten ayrılırsa tazminat haklarından vazgeçmiş sayılmaktadır.

MESAİ KIDEM TAZMİNATINA EKLENİR Mİ?

Kıdem tazminatının hesabında ikramiye ve ilave tediyeler (tevşik, başarı vb), temettüf, devamlı ödenen primler, devamlı ödenen bayram parası, kasa ve unvan tazminatı, imza tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, yemek, gıda, erzak yardımları, taşıt, aile, konut, giyim yardımları, havlu, sabun yardımı, ayakkabı veya bedeli (sosyal yardım niteliğinde olmak şartı ile), her yıl verilen yıllık izin harçlığı, çocuk yardımı, düzenli ödenen eğitim yardımı, gece zammı, vardiya primi, kıdem zammı, yüzde usulünün uygulandığı işlerindeki bahşişler gibi süreklilik arz eden ödemeler dikkate alınır. Fazla çalışma, kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.

ZAMAN AŞIMINDA GEÇİŞ HÜKMÜ NEDİR?

2017 yılında 7036 sayılı kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu'nda yapılan değişiklik ile kıdem tazminatı zamanaşımı 10 yıldan 5 yıla düşürüldü. İşçilerin alacaklarında zaman aşımı süresi, önceki yıllar için sona eren iş sözleşmelerinde geçiş hükümleri uygulanıyor.

25.10.2017 tarihinden önce sona eren iş sözleşmelerine ilişkin kıdem tazminatı zaman aşımı için geçiş hükmü getirilmiştir. (4857 sayılı kanun geçici madde 8) 25.10.2017 tarihinden önce işlemeye başlayan zaman aşımı süresi, değişiklikten önceki (10 yıllık) zaman aşımı süresine tabi olmaya devam eder.

25.10.2017 tarihinden önce sona eren iş sözleşmeleri nedeniyle işlemeye başlayan kıdem tazminatı zaman aşımının dolmayan kısmı 5 yıldan fazla ise 25.10.2017 tarihinden itibaren 5 yılın geçmesi ile zaman aşımı süresi dolmuş olacak.

KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR OLDU?

Kıdem tazminatı tavanı tutarının belirlenmesinde esas olan tutardır. En yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye tutarını ifade etmek için kullanılır.

2020 yılı için memur ve memur emeklilerinin maaşlarına yapılacak olan zam oranlarının belli olmasıyla, kıdem tazminatı tavan ücretindeki artışlar da netlik kazanacak. 2019 kıdem tazminatı tavanı için 6 bin 380 TL ödeniyordu. Yapılan görüşmelerden sonra ortaya çıkan zam oranlarıyla, 2020 yılı ocak ayında kıdem tazminatı tavan ücreti minimum 6 bin 635 TL olacağı tahmin ediliyor.