Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili flaş açıklama! Detaylar belli oldu, o tarihe dikkat
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili son dakika gelişmesi! Açıklamalar art arda yapıldı. EYT düzenlemesi geliyor. Kritik tarihe dikkat! Detaylar netleşmeye başladı. Milyonlarca kişi bu haberi bekliyordu, şartlar belli oldu. Peki EYT’den kimler yararlanabilecek, kimler yararlanamayacak? Bu tarihe kadar sigortalı olanlar SSK, Bağkur, Emekli Sandığı fark etmeksizin tüm çalışanlar faydalanabilecek. İşte tüm detaylar...
EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri Emeklilikte Yaşa Takılanlar tarafından yakından takip ediliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “Aşama aşama çözüyoruz. Öncelikli sorunlarımız emeklilerimizin durumu” açıklamasını yapmıştı. AK Parti Grup Başkanvekili Akbaşoğlu da EYT düzenlemesi ile ilgili "2022 yılı içerisinde EYT'lilerle ilgili de ne yapacağımızın müjdesini, Çalışma Bakanımızla beraber paylaşacağız" ifadelerini kullandı. Peş peşe yapılan açıklamalar EYT'lilerin beklentileri arttırdı. Şimdi emeklilik hayali kuran binlerce kişinin aklında tek bir soru var, “EYT düzenlemesi kimleri kapsıyor?” Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, EYT ile ilgili merak edilenleri CNN Türk yayınında anlattı.
"4 MİLYON 800 BİN KİŞİ EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILDI"
EYT düzenlemesi ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulunan Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, "Ülkemizde çalışma hayatının en önemli konularından bir tanesi Emeklilikte Yaşa Takılanlar. Şu anda yaklaşık 4 milyon 800 bin kişi EYT'li. 8 Eylül 1999 tarihine kadar, bu sefer de sigortalı olanlarda yaş şartı olmaksızın sadece prim günü ve sigortalılık gününü tamamlayıp emeklilik hayali kuran kişilerin kademeli emeklilik sistemi ile beraber emekli olmalarının süresi kademeli olarak uzadı" dedi.
KİMLER EYT DÜZENLEMESİNDEN YARARLANABİLECEK?
Özgür Erdursun, "Düzenleme hayata geçerse 8 Eylül 1999 tarihi dahil, bu tarihe kadar sigortalı olan SSK, Bağkur, Emekli Sandığı fark etmeksizin tüm çalışanlar faydalanabilecek" diye konuştu.
KİMLER EYT DÜZENLEMESİNDEN FAYDALANAMAYACAK?
Prim gün sayısın eksik olanlar bu haktan faydalanamıyor. Erdursun, "8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan stajyer ve çırakların ilk işe başlama tarihi emeklilikte işe başlama tarihi sayılmıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar kapsamına alınmıyor" ifadelerini kullandı.
Hürriyet'ten Noyan Doğan da EYT ile ilgili merak edilenleri köşesine taşıdı. İşte Emeklilikte Yaşa Takılanları yakından ilgilendiren yazı...
Bu yıl içinde bu konuda bir düzenleme yapılır ya da yapılmaz bilmiyorum ama şu EYT konusuna açıklık getirmekte fayda var. Çünkü bakıyorsunuz, herkes kendine göre emeklilikte yaşa takılıyor. Yeri gelmişken; doğrudur, EYT konusu bir süredir gündemde, üzerinde konuşulup tartışılıyor, düzenleme yapılırsa maliyetinin ne olacağı hesaplanıyor, maliyetin düşük olması için de formüller bulunmaya çalışılıyor. Şunu da belirteyim, eğer bir düzenleme yapılırsa, öyle beklendiği gibi tüm emeklilikte yaşa takılanları kapsamayacaktır.
1999 EYLÜL KRİTİK TARİH
Gelelim, kimlerin EYT’li olduğuna. İlk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının eylül ayından önce olanlar emeklilikte yaşa takılıyorlar. Neden? Çünkü bu tarihten önce sigortalıların emekli olabilmeleri için kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması gerekiyordu. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması emeklilik için yeterliydi ve her iki kesim için de yaş şartı aranmıyordu. Ancak 1999’un eylül ayında sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikle sigortalılık süresi ve prim gün sayısına ek olarak emeklilik için bir de yaş şartı getirildi. Emekli olabilmek için emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlar için 58, erkek çalışanlar içinse 60’a çekildi ve prim gün sayısı da 7 bin güne çıkarıldı.
İşte bundan sonra da bu kişiler çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursalar da emeklilikte yaşa takıldılar. Düzenlemenin başlarında bu durumdan etkilenenlerin sayısı azdı ancak zaman geçtikçe prim gün sayısını doldurup da emekli olamayanların sayısı artınca sorun haline geldi. Örneğin, 1997 yılında işe başlayan erkek bir çalışan, 25 yıllık sigorta süresi ve 5 bin prim gün ile emekli olacakken, yapılan düzenleme ile bu çalışanın prim gün sayısı 5900 güne çıkartıldı ve 57 yaş sınırı getirildi.
ÜÇ AYRI KESİM VAR
1999 yılındaki bir geceki düzenlemeden etkilenip de bundan dolayı emeklilikte yaşa takılanlar işin bir boyutu. Bir de düzenleme sonrası erkeklerde 25 yıl, kadınlarda 20 çalışma yılını doldurup, üstüne prim gün sayısını da tamamlayıp da yeni getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanlar var ki, bunlar da emeklilikte yaşa takılanlar. Ayrıca yine düzenleme sonrası sigorta girişi olup da ödemesi gereken prim gün sayısını veya çalışma yılını doldurup, gerekli yaşı doldurmadığından emekli olamayanlar var ki, bunlar da kendilerini emeklilikte yaşa takılanlar olarak görüyor. Daha açık bir anlatımla bugün emeklilikte yaşa takılan ya da takılacak olan üç ayrı kesim var. Peki, kaç kişi emeklilikte yaşa takılıyor? Tüm yaşa takılanların sayısı 6 milyonun biraz üzerinde ve bu sayı artacak. Ama 1999’daki düzenlemeden etkilenip de yaşa takılanların sayısı bir milyon kişi civarında.
YAŞA TAKILMA ŞARTLARI
Bu noktada kritik soru şu. Tüm bu kişiler sadece emeklilikte yaşa mı takılıyorlar, bir düzenleme yapılırsa tüm bu kişiler düzenlemeden yararlanabilir mi? Örneğin, 1999 yılından önce çalışmaya başlamış ancak 10 yıl çalışma süresi ve 3000 prim günü olan bir kadın çalışan, emeklilikte yaşa takılanlara yönelik bir düzenleme yapılsa bundan yararlanabilir mi? Ya da yine 1999 önce işe başlamış ancak prim gün sayısını doldurmasına karşın 15 yıl çalışma süresi olan erkek sigortalı, çıkacak düzenlemeden yararlanıp, emekli olabilir mi? Bu örnekler okuyuculardan gelen sorular üzerine verdiğim örnekler.
Emekli olabilmek için gerekli prim gün sayısı ve çalışma yılını doldurmuş olmak gerekiyor ki, 1999 eylül öncesi için bu şartlar erkekler için 25 çalışma yılı, 5 bin prim gün; kadın çalışan için 20 yıl, 5 bin prim gün sayısı. Eğer bunlardan birisini yerine getiremiyorsanız sadece emeklilikte yaşa takılmıyorsunuz demektir ve bir düzenleme yapılsa bile bundan yararlanamazsınız. Peki, çalışma yılı tam olsa, prim gün sayısı eksik olsa; doğum ya da askerlik borçlanması yaparak eksik prim gün sayısı tamamlanarak, emeklilikte yaşa takılanlara yönelik yapılacak düzenlemeden yararlanılabilir mi? Yararlanılabilir ama ne yönde düzenleme yapılacağı henüz netlik kazanmış değil.
DÜZENLEME NASIL OLACAK?
Gelelim, EYT’lilere yönelik nasıl bir düzenleme yapılacağına. Belirttiğim gibi henüz bir netlik yok ancak düzenlemenin dar kapsamlı olacağı tahmin ediliyor. Bu ne demek? Sigorta başlangıç tarihi baz alınmadan tüm yaşa takılanlara yönelik bir düzenleme olmayacak demek. İkincisi, yaşa takılma dışında diğer emeklilik için gerekli şartları yerine getirmeyenlere yönelik bir düzenleme olmayacak demek. Daha açık bir anlatımla 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısını ve çalışma yılını dolduran ve sadece yaşa takılanlara yönelik bir düzenleme olacak demektir. EYT’lilere yönelik tartışılan bir model ise bu kişilerin emekli aylıklarından belli oranda indirim yapılarak emeklilik hakkı verilmesi. Bu da daha düşük bir emekli aylığı anlamına geldiğinden çok da kabul görmeyen bir model.
EYT İÇİN 5 FORMÜL
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusu gündemdeki sıcaklığını korurken, gelen son dakika bilgilerine göre; EYT için 5 adımlı yol haritasının belirlendiği ortaya koydu. Sabah gazetesinde yer alan habere göre 5 formül üzerinde duruluyor. Önümüzdeki süreçte meclise gelmesi için hazırlıkları yapılan EYT için başta Almanya ve Finlandiya modeli olmak üzere diğer formüller de konuşuluyor. İşte masadaki 5 formül...
1- ) Kısmi emeklilik formülü
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50 erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli solabiliyorlar. Emeklilik yaşını 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50 erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor.
2 - ) Emeklilik için yaş yerine sigorta ve sigorta süresine bakılması formülü
Bu formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün) erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor.
3 - ) Kademeli emeklilik formülü (Almanya modeli)
Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emeklilik için kaç yıl kalmışsa her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor. Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor.
4 - ) Prim tamamlayarak emekli olma
Buna göre; 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor.
5 - ) Emekliliğe kadar maaş kesintisi, emeklilik şartları tamamlandığı maaş kesintisiz devam edilmesi - (Finlandiya modeli)
EYT'de bu modelde Almanya'da uygulanan sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor ve sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor.
