Staj ve çıraklık mağdurlarını yakından ilgilendiren EYT açıklaması! Çözüm iki meslekte saklı
EYT ile ilgili gelişmeler devam ederken çıraklık ve staj mağdurlarına ilişkin de art arda açıklamalar geldi. Konuyla ilgili açıklama yapan Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır, çözüm için avukatlık ve doktorluk mesleğini örnek gösterirken İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Mehmet Akif Cenkci de çıraklık ve staj girişinin doğum borçlanmasına olanak sağladığına dikkati çekti.
YASİN ARSLAN | gazetevatan.com
EYT ile ilgili son gelişmeler milyonlarca vatandaş tarafından takip ediliyor. Konuyla ilgili yeni bir açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, staj ve çıraklık sigortası ile ilgili, “Onlar EYT kapsamında değil. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. 1999 öncesi işe girmiş olanların karşılaştıkları sorunun çözümüne dönük düzenleme hazırlığı içerisindeyiz. Tek tip bir düzenleme. Tam veriler elimizde. Gerçek veriler üzerinden çalışıyoruz” ifadelerini kullandı. Bu gelişmenin ardından değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, staj mağdurlarının merak ettiklerini cevapladı.
“KAPSAM GENİŞLLER”
1.7 milyon staj mağduru olduğunu belirten ve düzenleme gelirse EYT’de kapsamın genişleyeceğini ifade eden Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır, “Staj döneminde başlatılan sigorta başlangıç kabul edilmediğinden bu kapsamdaki kişiler 08.09.1999 tarihi öncesinde staj yapmış olsalar da EYT’li olamıyorlardı” hatırlatmasını yaptı.
Nayır, çıraklık ve staj dönemlerinde emekliliği etkileyen uzun vadeli sigorta kolları yatırılmadığını belirterek, “Staj dönemlerinin sigorta başlangıcı sayılmasıyla ilgili yapılacak düzenlemede bu yatırılmayan uzun vadeli primlere borçlanma hakkı getirilmesi bekleniyor” dedi.
“EMEKLİLİK GÜNLERİNE EKLENMİYOR”
Geçmişte staj yapmış olanlar primlerin borçlanarak geçerli olmasını veya staj başlangıcının emeklilik hesabında da sigorta başlangıcı sayılmasını talep ettiğini ifade eden Nayır, “Staj süresince verilen sigorta numarası geçerli sayılsa da yatırılan primler meslek hastalığı ve iş kazası ile sınırlı olduğu için uzun vadeli sigorta kollarından sayılmıyor. Dolayısıyla stajda yatırılan primler emeklilik günlerine eklenmiyor” uyarısında bulundu.
ÜNİVESİTELERDE KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARLA İLGİLİ DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMA
Üniversitelerdeki kısmı süreli çalışanların durumuna ilişkin de merak edilenleri yanıtlayan Nayır, “Üniversite dönemlerinde yapılan stajlar konusu biraz karışık. Çünkü üniversitelerin zorunlu staj bölümlerinde okuyan öğrencilerin bu dönemlerde sigorta girişleri yapılıyor. Sigorta numarası alındıysa staj düzenlemesinden yararlanabilme hakkına sahip olacaklar. Ancak diğer bölümlerde okuyan ve eğitim dönemlerinde çalışan öğrencilerin sigortaları yapılmadıysa SGK’nın bu durumu tespit edebilmesi olanaksız olacağından düzenleme kapsamına alınması mümkün olmayacaktır” ifadelerini kullandı.
“AVUKATLIK VE DOKTORLUK MESLEĞİ EMSAL OLUR”
Avukat adaylarının mezuniyet sonrasında 1 yıl kadar staj yaptıklarını belirten Nayır, “Eğer bu süreler içerisinde sigortalı olmaksızın staj yapmışlarsa, bu süreleri borçlanmaları mümkün. Bu süreler için belirleyecekleri prime esas kazanç seviyesi üzerinden yüzde 32 oranında prim ödeyerek borçlanmalarını gerçekleştirebiliyorlar” dedi.
Nayır, avukatlık dışındaki staj borçlanmaları şu ifadelerle aktardı: “Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri, sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurtdışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurtdışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı borçlanılarak sigortalılıktan sayılıyor.”
Diğer meslekler için de aynı hakların verilmesinin eşitsizliği ortadan kaldıracağını ifade eden Nayır, “Aynı hakların tüm staj yapan ve yapacak olanlara verilmesi hem bu mağduriyeti giderecektir hem de meslekler arasındaki eşitsizliği ortadan kaldıracaktır” dedi.
“SİGORTALILAR HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRUYOR”
Çıraklık ve staj borçlanmasına ilişkin açıklama yapan İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Mehmet Akif Cenkci de, “Emeklilik için gerekli olan uzun vadeli sigorta primi dediğimiz malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri ödenmemektedir. Dolayısıyla bu staj başlangıcı emeklilik için sigorta başlangıç tarihi kabul edilmemektedir. Staj başlangıcında verilen bu sigorta sicil numarası tüm çalışma hayatı boyunca kullanıldığından dolayı emeklilik işlemleri sırasında birçok sigortalı hayal kırıklığına uğramaktadır. Ayrıca vatandaş E-devlet sisteminde 4/ a (SSK) statüsündeki hizmetlerini kontrol ettiğinde ilk işe giriş tarihi olarak staja başlangıç tarihinin yer alması da birçok sigortalıları ne yazık ki yanıltmaktadır. Olması gereken ise o ibare kısmında ilk defa uzun vadeli sigorta priminin ödendiği tarihin yazmasıdır” ifadesini kullandı.
DOĞUM BORÇLANMASI DETAYI
Çıraklık ve staj mağdurları ile ilgili çok az kişinin bildiği bir detayı paylaşan Cenkci, “Doğum borçlanmasında; kural ilk defa sigortalı olduktan sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilirken, meslek lisesi stajı veya çıraklık sigortası başlangıcından sonra doğum yapanlar isterlerse doğum borçlanması yapabilmektedirler. Bu durumda emeklilik için primi ödenmeyen staj veya çıraklık sigortası başlangıcını nasıl doğum borçlanması için sigorta başlangıcı sayılabiliyorsa, erkeklerde de veyahut doğum yapmayan ancak staj yapan kadınlarda çıraklık ve staj süresini borçlanabilmelidirler” dedi.
ÇÖZÜM İÇİN FORMÜL NE?
Cenkci, çıraklık ve staj mağduriyetinin çözümü için ilgili yasayı hatırlatarak, “5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. Maddesindeki gibi çıraklık ve staj süresindeki hizmetler için sigortalılara borçlanma hakkı getirilmelidir. Çıraklık ve staj süresince fiili olarak çalıştıkları süreler dikkate alınarak bu süreler 5510 Sayılı Kanunu’nun 41. Maddesi esas alınırsa bazı çırak ve stajyer 8 Eylül 1999 öncesini yakalayamayabilecekler bazıları yakalayabileceklerdir. Benim önerim ise bu kişiler için özellikle ilk defa çıraklık ve staja başladıkları dönemim gün ve yıl olarak dikkate alınmasıdır. Eğer ki bu formül üzerinde olursa hayaller ve umutlar gerçekleşir” ifadelerini kullandı.
“AYLIK BAĞLAMA SORUNU ORTAYA ÇIKAR”
EYT ile birlikte aylık bağlama sorunu olduğuna da dikkati çeken Cenkci, “Hazır EYT sorununun çözümü ele alınmışken 2008 sonrası 5510 Sayılı Yasa ile düşürülen emekli maaşları aylık bağlama oranları tekrar 2008 yılı ve sonrası seviyelere getirilmelidir. Aylık bağlama oranlarındaki gelişme hızının tekrardan kabul edilebilir bir seviyeye getirilmesi zorunludur. Biz bugün EYT’yi çözsek bile karşımıza çıkacak ilk sorun Emekli Maaşı Aylık Bağlama yani ABO sorunu olacaktır” uyarısında bulundu.
