Çalışan milyonları kapsıyor! İşsizlik maaşı ve tazminat hakkı... SGK yeniden düzenledi

Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar nedeniyle işten çıkarmalarda kullanılan ‘Kod-29’ bildirimi SGK tarafından yeniden düzenlendi. Buna göre, daha önce hepsi ‘Kod-29’ altında olan devamsızlık ile taciz gibi durumlar birbirinden ayrılacak, işçinin neden çıkarıldığı net olarak bilinecek.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” gerekçesiyle işten çıkarmada kullanılan ve işçinin kıdem tazminatı ile işsizlik ödeneği haklarından mahrum kalmasına neden olan “Kod-29” düzenlemesinde değişiklik yaptı. Buna göre, işveren haklı fesih yaparken hangi gerekçeye dayandığını ayrı bir kod ile bildirecek. Düzenlemeyle “işe devamsızlık” ile “terör örgütü iltisakı”, “işi ihmal” ile “taciz gibi” gerekçeler birbirinden ayrılacak, işçinin elindeki işten çıkarma belgesinde bu maddeler yer alacak.

İstisnai durum

Kovid-19 salgınının istihdamı olumsuz etkilememesi için 16 Nisan 2020’de işten çıkarmaya kısıtlama getirilmiş, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller”, fesih yasağının dışında sayılarak, bu hallerde işten çıkarma, istisna olarak kabul edilmişti. SGK, dün yaptığı açıklamayla, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlar” gerekçesiyle yapılan fesih işlemlerinin tamamında kullanılan Kod-29 bildirimi yerine, işten çıkarma gerekçeleri için ayrı ayrı kodlar belirlendiğini açıkladı.

‘Zorlanan işveren çare olarak gördü’

Milliyet yazarı Prof. Dr. Cem Kılıç, 16 Nisan 2020’de işten çıkarmaya kısıtlama getirilmesinin ardından 1 yıllık süre geçtiğini hatırlatarak, “Bu süreçte zorlanan işveren, İş Kanunu 25. madde 2. fıkradaki “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri” çare olarak gördü. Düzenlemenin eski haliyle, ‘görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek’ nedeniyle işten çıkarılanlar, tacizci, hırsız gibi algılanabiliyordu. SGK’nın detayda farklı kodlara büründürmesi olumlu bir gelişme” dedi.

İşte 5 soruda yeni sistem

1 “Kod-29” nedir? “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” olarak sayılan; görevin kasten ihmali, mazeretsiz işe gelmemek, cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu kullanmak gibi davranışlar halinde, işçiler kıdem tazminatı ve işsizlik aylığına hak kazanmadan işten çıkarılabiliyor. Düne kadar bu tür işten ayrılışlar SGK’ya “29 nolu kod” ile bildiriliyordu.

2 SGK kararı ne getiriyor?

Mazeretsiz, devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanacak. İşveren tarafından haklı fesihle işten çıkarılan ve kıdem tazminatı ile işsizlik ödeneği haklarından mahrum kalan işçinin, hangi sebeple işten çıkarıldığı net olarak belli olacak. İşsiz kalan işçiyi işe alacak işveren, önceki işten neden çıkarıldığını bilecek.

3 Haklı fesihin kapsamı değişecek mi?

Haklı fesihe neden olan davranışlarda bir değişiklik olmayacak. Ancak bildirim için ayrı ayrı kodlar kullanılacak. Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine düzenleme yapıldı.

4 Yeni kodlar ne olacak?

Edinilen bilgiye göre, Kod-29 yerine kullanılacak yeni kodlar şöyle olacak:

Kod 42: İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar kendisinde bulunmadığı halde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

Kod 43: İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

Kod 44: İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

Kod 45: İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi.

Kod 46: İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

Kod 47: İşçinin, işyerinde, 7 günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

Kod 48: İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ayda iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işe devam etmemesi.

Kod 49: İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

Kod 50: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri 30 günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara uğratması.

5 Kod-29 ile işten çıkarma arttı mı?

İşçi sendikaları, koronavirüsün ardından gündeme gelen işten çıkarma yasağının, Kod-29 ile delindiğini savunuyor. DİSK, 2020 yılında 177 bin işçinin, “Kod-29” kullanılarak işten atıldığını bildirdi. SGK ise iddiaları reddederek, “Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni ‘Kod-29’ olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı daha düşük olup aylık ortalama 15 bin kişidir” açıklamasını yaptı. (Milliyet)