SGK o parayı iade ediyor! Maaşı da etkiliyor, sadece başvuranlar alabilir faiz de yok...
Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor. Talepte bulunmayanlara para iadesi yapılmaz. İade edilen primler için faiz uygulanmaz. Aylık prime esas kazanç tavanını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri iade edilir. İşveren adına yatırılan primler ise hiçbir şekilde iade edilmez. Sosyal Güvenlik Kurumu’na, çalışanlar için bildirilen prime esas kazançlarda alt ve üst sınır uygulaması bulunuyor. Birden fazla işverene bağlı çalışanların üst sınırı aşan kazançları için ödenen primler iade ediliyor. İşte detaylar...
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın yazısına göre birden fazla işverene bağlı olarak 4/1-a statüsünde çalışanlar için işyerlerince ayrı ayrı yatırılan primler, o ayın primi olarak kabul edilir. Her iki işyerinden de 30’ar gün üzerinden prim yatırılıyor olsa bile o ay 30 gün prim yatırılmış sayılır. Bir firmadan ayda 10 bin TL, ikinci firmadan 5.004 TL (asgari ücret) üzerinden prim yatırılmışsa o ayın toplam kazancı 15.004 TL olarak kayda geçer. Emekli aylığını etkileyen önemli unsurlardan biri, prime esas kazanç tutarıdır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek ise emekli aylığı da aynı oranda yüksek olur. Örneğin, 25 yıllık hizmet üzerinden emekli olan bir kişi için aylık ortalama prime esas kazanç 5004 TL olarak bildirilmişse 2500 TL emekli aylığı bağlanırken, aylık 15 bin TL kazanç bildirilen kişiye 7500 TL aylık bağlanır.
Aylık prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücret ile 7.5 katı arasındadır. 2022 yılı için prime esas kazanç tutarının alt sınırı aylık 5004 TL, üst sınırı ise aylık 37.530 TL’dir. İki veya daha fazla işverenden yatırılan kazançların toplamı aylık prime esas kazanç üst sınırını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri o ay içinde iade edilir.
Örneğin, nisan ayında bir işverenden 25 bin, ikinci işverenden 30 bin TL brüt ücret alan işçi için toplam 55 bin TL tutarında kazanç üzerinden prim yatırılır. Böyle bir durumda iade hesaplaması şöyle yapılır: Aylık bildirilen toplam prime esas kazanç tutarından 37.530 TL’yi aşan kısım hesaplanır. Örneğimizdeki şahsın, tavanı aşan kazanç tutarı 17 bin 470 TL’dir. Bu tutara karşılık gelen sigorta primi ve işsizlik sigortası primi işçi payı olan yüzde 15’i hesaplanır. Bu da 2620.5 TL’dir. Söz konusu kişi SGK’dan talepte bulunursa 2620.5 TL prim iadesi alır. Talepte bulunmayanlara iade yapılmaz. İade edilen primler için faiz uygulanmaz. Bu nedenle iade talebinin, primin ödendiği ayda yapılması gerekir. Aylık prime esas kazanç tavanını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri iade edilir. İşveren adına yatırılan primler ise hiçbir şekilde iade edilmez.
Örneğin, bu yıl mayıs ayında SGK’ya A işverenince 25 bin TL, B işverenince 20 bin TL kazanç bildirilen işçi, toplam 45 bin TL kazancın SPEK tavanını aşan 18 bin 168.75 TL tutarındaki kısmına karşılık gelen işçi primlerini geri alabilir. Bu da tavanı aşan kazancın yüzde 15’i oranındadır. Örneğimizdeki işçi, 2 bin 725.31 TL primi geri alır. İade başvurusunun, işyerlerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya merkez müdürlüğünden herhangi birine yapılması mümkündür. İşyerleri farklı illerde ise il müdürlükleri arasında yazışma yapıldıktan sonra iade işlemi gerçekleştirilir.
TOPTAN ÖDEME
Emeklilik için prim günü yetersiz kalanların primlerinin iadesi de söz konusu. Kanunda bu işlem “toptan ödeme” olarak adlandırılıyor. Primlerin bu şekilde toptan ödeme yoluyla alınabilmesi için yaş şartı dolduğu halde prim gününün yetersiz olması gerekir. Başka bir ifadeyle, prim günü yetersiz olduğu için emekli olamayan kişiler, SGK’ya toptan ödeme başvurusunu yaş şartını doldurduktan sonra yapabilirler. Toptan ödeme sadece işçi adına yatırılan primler için yapılır. İşveren adına ödenen primler iade edilmez.
SSK’LI ÇALIŞMAKTA İKEN ŞİRKET KURAN HANGİ STATÜYE TABİ OLUR?
Sigortalı çalışmaya devam ederken kendi adına şahıs firması kuranların sigortalılıkları, 4/1-a statüsünde devam eder. Sigortalı çalışmayı bıraktıkları anda ise 4/1-b statüsünden prim ödeme yükümlülükleri doğar.SSK’lı olarak çalışmaya devam ettiğiniz sürece, kendi işinizin olması SSK’dan emeklilik hakkınızı ortadan kaldırmaz. SSK’lı çalışmanız sona erip otomatik olarak 4/1-b statüsünde yükümlülüğünüz başlarsa 1260 günü aşmadığı sürece yine SSK’dan emekli olursunuz. 1260 günü 1 gün aşarsanız BAĞ-KUR’a tabi olup onun koşullarını yerine getirmeniz gerekir.
MEMURLUKTAN AYRILANLAR SONRADAN EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?
Farklı statüde çalışması bulunanların hizmet birleştirme suretiyle emekli olmaları halinde daha önce emekli ikramiyesi ödenmiyordu. Açılan davaların Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine sonuçlanması üzerine SGK Yönetim Kurulu, emekli ikramiyelerinin ödenebilmesi yönünde karar aldı. Ancak, bu karar, hizmet birleştirmesi yapmış olmakla birlikte kamudaki çalışma süresi kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı dolduranları kapsıyor. Kamudaki çalışma süreniz 20 yıldan az olduğu için emekli ikramiyesi alamazsınız.
