Hadi çocuklar aşıya!

İnsan vücudu kusursuz bir yapı ve amacı her koşul altında yaşamını korumak. Hiç düşündünüz mü? Neden kabakulak, kızamık, suçiçeği gibi hastalıkları sadece bir kez geçiriyoruz? Cevap elbette, bağışıklık sistemimiz. Hastalığı geçirirken vücudumuz hastalığın mikrobunu yenebilmek için ciddi bir savaş veriyor. Bu savaşta ana silah ise ürettiği antikorlar. Alman Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökçe Baslo aşı çeşitleri ve farkları hakkında bakın neler anlattı.

Nedir?
Aşı, hastalıklardan korumak için sağlıklı ve risk altındaki kişilere uygulanır. Aşıların tedavi edici özellikleri yoktur! Dolayısıyla herhangi bir hastalık oluştuktan sonra ya da geçirdikten sonra aşı yapmanın yararı yoktur.
Bazı hastalıkların az görüldüğü düşüncesiyle aşı olmaktan vazgeçersek, bu hastalıklar tekrar yaygın hale gelebilir. Aşılar kendi aralarında bakteri ve virüs aşıları olmak üzere iki gruba ayrılır.

• Canlı virüs/bakteri aşıları
Mikroorganizmalar çeşitli yöntemlerle zayıflatılarak hastalık yapıcı özelliğini yitirir daha sonra aşı olarak vücuda verilir. Mikrop vücutta üremeye devam eder, ama tabii hastalık yapmaz.

• Ölü bakteri/virüs aşıları
Mikroorganizmalar ısı ve kimyasal yollarla öldürüldükten sonra vücuda verilir.

Ne zaman yaptıralım?
Ulusal aşı programında; Hepatit-B aşısı, BCG (verem aşısı), DBT+ Çocuk felci aşısı, KKK aşısı, HiB (menenjit aşısı) bulunur. Ulusal aşı programı dışında yer alan aşılar ise; Suçiçeği, Hepatit-A aşısı, pnömokok aşısı ve grip aşısı. Aşılama toplumun en az yüzde 90’ına ulaşamıyorsa ne yazık ki toplum sağlığını olumsuz yönde etkiler. Aşılarını düzenli yaptırmamış olanlar, hastalıkları ileri yaşlarda yaşar. Bu da suçiçeği, Hepatit-A gibi hastalıkların daha ağır geçirilmesine neden olur. Şimdi ulusal aşı takviminde yer almayan bu aşıların, ne zaman ve kimlere yapılabileceğine bir göz atalım:


Suçiçeği aşısı
Aşı, 12 aydan büyük bebeklere uygulanır. 12 ay -13 yaş arası 1 doz, 13 yaş üstü ise 4- 8 hafta ara ile 2 doz olarak uygulanır. Rutin aşılama takviminde olmamakla birlikte;
• 10 yaşından büyük çocuklar,
• Sağlık personeli,
• Böbrek hastaları, şeker hastaları, karaciğer hastaları,
• Işın tedavisi görenler,
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerin yakın çevresi ve uzun süreli aspirin kullanması gerekenler mutlaka suçiçeği aşısını yaptırmalı.

Hepatit A aşısı
Aşı, 2 yaşından itibaren 6-12 ay arayla çocuklara toplam 2 doz şeklinde yapılır. 10 yaşına kadar hastalığı geçirmemiş olanların mutlaka aşılanması gerekli.

Pnömokok aşısı
Pnömokok; zatürree, orta kulak iltihabı ve menenjite yol açan bir bakteri. 2 yaş altı ile 65 yaş üstündeki hastaların bu hastalığa yakalanma riski daha fazla.
Bu aşının iki tipi bulunuyor. Birincisi yıllardır kullanılan ve 2 yaşından büyüklerde etkili olan polisakkarit aşı, diğeri ise son 1-1.5 yıldır Türkiye’de kullanılması için ruhsat alan konjuge aşısı. Konjuge aşı, 2 aylıktan itibaren bebeklere 4 doz şeklinde uygulanır. Bu aşı sağlıklı çocukların mutlaka olması gereken bir aşı değildir. Doktorlar önerebilir. Aşıyı mutlaka
• Astım, kistik fibroz gibi kronik akciğer hastalığı olanlar,
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kanser hastaları gibi),
• Kronik böbrek, kalp hastaları, şeker hastalarına uygulanmalı.
• Ayrıca son yıllarda kreşe giden veya kreşe-okula giden kardeşi olanlara da aşının yapılması önerilir.

Grip aşısı
Rutin aşı takviminde yer almayan, 6 aylıktan büyük çocuklara yapılabilen ve her yıl tekrarlanması gereken bir aşı. Son yıllarda gribe bağlı komplikasyonlar (sinüzit, orta kulak iltihabı, zatürree gibi) nedeni ile 2 yaş altı çocuklara yapılır. Ancak mutlaka;
• 65 yaş üzeri kişiler,
• Bakım evi ya da huzur evinde kalanlar ve
• Kronik akciğer hastalığı ve astımı olan çocukların aşı olması gerekir.

Aşı sonrası karşılaşılan yan etkiler Hepimizin bildiği gibi ilaç, yan etkileri olumlu etkilerinden daha az olduğu sürece ilaç olarak kabul edilir. Her ilacın bazı yan etkileri olabilir, önemli olan bu faktörlerin hastayı daha kötü etkilememesi. İlaçların olduğu gibi aşıların da birtakım yan etkileri bulunuyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Hatice Karaböcüoğlu aşıların yan etkilerini anlatıyor.
Başlıcaları, ateş, aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik ve hassasiyettir. Ancak çocuğunuzda bu tür şikayetler olursa, ateş düşürücülerle rahatsızlığı kontrol altına alabilirsiniz. Bu yan etkiler ayrıca, lokal olarak uygulanacak alkol ile giderilebilir. Kalıcı ve ağır hasarlar bırakmaz.

Aşı zamanı

Aşının yapılamadığı durumlar
Aşıların yapılamadığı bazı durumlar vardır. Bu durumlar mutlaka göz ardı edilmemeli. Yüksek ateşli bir hastaya aşı uygulaması yapılmaz, birkaç gün sonraya ertelenir. Ayrıca prematürelerin aşılarını 2 kilograma ulaştıktan sonra yaptırın. Kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi gören çocuklara tedavi sırasında ve tedaviden sonraki ilk 6 ay içinde canlı aşılar yaptırmayın.

Yapılabildiği durumlar
Çocukta nezle ve hafif ateşin bulunması, antibiyotik kullanması, alerjisinin olması, ishal olması, ya da ateşli havale öyküsü olan çocuklara aşı yapılabilir.