Parkinson’dan kurtulmak hayal değil
.
Parkinson, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren bir hastalık. Ancak günümüzde tedavi seçenekleri artık daha çok. Şişli Florence Nightingale Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Bölümü‘nden Doç. Dr. Sabri Aydın, DBS yöntemiyle çok iyi sonuçlar alındığını belirtiyor.
“Parkinson ve hareket bozuklukları hastalarının tedavisinde ‘Derin beyin stimülasyonu’ (DBS) sisteminin kullanılması, bu hastaların tedavisinde dönüm noktası oldu. Hastaların tedavi seçenekleri artık daha çok. Eskiden ilaç ile tedavi edilebilen kısım, bir süre sonra tedaviye dirençli olmaya başlarken, diğer kısım ise ‘Bu kadar oluyormuş‘ denip hayatlarını düşük standartlarda sürdürmek zorunda kalıyordu. Hastalığa bağlı oluşan istenmeyen sonuçlar çok daha fazlaydı“ diyen Şişli Florence Nightingale Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Bölümü‘nden Doç. Dr. Sabri Aydın beyin pili olarak da bilinen derin beyin stimülasyonu yöntemini konuştuk.
Derin beyin stimülasyonu hastalara ne gibi faydalar sağlıyor?
20 sene önce kullanılmaya başlanan DBS sistemi ile hastalar artık daha güvenli ve konforlu. Pilin kullanımı sonrası parkinson hastaları yaklaşık yüzde 70 fayda görüyor. Bu hastaların birçoğu daha az ilaç kullanıyor ve ilaca bağlı yan etkiler daha az görülüyor. Uzun dönemde hastalığın kötüleşmesinin geciktiği ve hastalığa bağlı istenmeyen etkilerin daha az görüldüğü biliniyor. Hastalar daha rahat mobilize olabildikleri ve kendi yaşamlarını daha rahat devam ettirebildikleri için sosyal olarak hem kendileri, hem de aileleri daha rahatlar. Bu hastalar yıllardır toplum dışında yaşamışlar. İyi seçilmiş ve ameliyat edilmiş hastalar yaklaşık yüzde 70 oranında fayda görüyor. Tek başına ihtiyaçlarını karşılayamayan ve etraflarında her zaman yardımcı birine ihtiyaç duyan hastalar yaklaşık 9 ay sonra fiziksel olarak daha yeterli hale geliyor. Daha rahat mobilize edilen ve de ortak yaşama daha fazla katılan hastalar daha mutlu.
Tedavi sonrası iyileşme oranları nasıl?
Dirençli, hızlı ilerleyen, ilaç tedavisi ile yan etkiler ortaya çıkaran Parkinson hastalarında DBS operasyonu çok etkili bir yöntemdir. Doğru seçilmiş hasta grubunda hastalığın ana bulguları olan titremeyi yüzde 80, donmayı yüzde 70 ve yürüme bozukluğunu da yüzde 60 oranında kontrol altına alabiliyoruz. Hastalık ilerleyici olmasına rağmen, son bilimsel çalışmalar ile DBS ile tedavi edilmiş hastalarda hastalığın daha yavaş ilerlediği ortaya konmuştur.
Genç hastalar da tedavi ediliyor!
Çocukluk dönemi DBS tedavisi konusunda dünyadaki en tecrübeli ekiplerden biriyiz. Literatürde şimdiye kadar bildirilen en genç Parkinson hastasının ameliyatı ve dünyadaki en küçük yaştaki hastaya DBS uygulaması hastanemizde yapılmıştır.
Şarj edilebilir piller 9 sene dayanabiliyor
İyileşme süreci ne kadar sürüyor?
Hasta, ameliyatın ertesi günü ayağa kalkar ve kullandığı ilaçları aynı sat ve dozda kullanmaya devam eder. İkinci günün sonunda evine gider ve üçüncü gün vücut banyosu yapabilir.
Pil 1 hafta sonrasında açılır ve aralıklı kontroller ile yaklaşık 3 haftada istenilen ayar sağlanır. Hastaların yaklaşık 1/3 ü ilk senelerini ilaçsız geçirirler, ama genel kural olarak pil açılışından hemen sonra kullanılan ilaç dozları yarı yarıya azaltılır.
Hastaya takılan pillerin ömrü ne kadar?
Hastalara 2 tür pil önerilir. İlki uzun zamandır kullanılan ve ayar sonrası bir şey yapılması gerekmeyen şarj edilemeyen pildir. Kullanılan elektrik miktarına ve hastalığa göre 3 ile 5 yıl arasında değiştirilmesi gerekir.
Diğeri ise boyutu daha küçük olan, kullanıma göre 3 gün ile 15 gün arasında doldurulması gereken şarj edilebilir pillerdir. Bu ameliyatın sonrasında hastalar yeni çıkan şarj edilebilir pillerle yaklaşık 9 sene sorunsuz idare olur.
Sonrasında yapılacak kısa ve günübirlik bir ameliyatla pil değişimi yapılır.
DBS kimlere uygulanıyor?
Ameliyat öncesinde hastalar hareket bozuklukları nöroloğu tarafından değerlendirilir. Hastanın seçimi ve tedavisinin devamı- ilaç ve pil ayarları nöroloğa aittir. Tüm hastalar ayrıntılı olarak sistemik ve psikolojik değerlendirmeden geçirilir. Uygun hastalar cerrah tarafından ameliyat edilir.
Ameliyat süreci nasıl gelişiyor?
Hasta 1 gün öncesinde hastaneye yatar, anestezi tarafından değerlendirilir, gerekirse konsültasyonlar istenir. Aynı akşam özel bir teknik ile beyin MR’ı çekilir. Ertesi sabah hastaya özel bir başlık takılır ve bu başlık ile tomografi çekilip ameliyata indirilir. MR ve BT üst üste bindirilip hedef belirlemesi yapılır. Artık hedefin 3 boyutlu koordinatları belirlenmiştir. Hastanın muayenesi yapılarak ameliyat uygulanır. Hücreler mikroelektrod yöntemi ile taranarak en uygun hücre grubu saptanır. Pilin bir kopyası olan anlık elektrik uyarı ile de olumlu ve olumsuz etkiler gözlemlenip en doğru yere, içerisinden süper iletken teller geçen kalıcı silikon elektrodlar yerleştirilir. Beynin her iki tarafına da aynı işlem uygulanır. Takılan başlık çıkarılıp hasta uyutulur. Cilt altında kalacak ara bağlantı parçası ile beyne takılan elektrodlar, köprücük kemiği altına yerleştirilen pile bağlanır. Ameliyatın yaklaşık süresi 2,5-3 saattir.
Yaşama kaldığı yerden devam!
Titreme hastalığı olanların bir kısmı giderek kötüleşir ve ellerini/kollarını rahat kullanamaz, bardakla su içemez, çatal-bıçak ile yemek yiyemez. Ameliyata uygun hastalarda başarı oranı yüzde 90’dır. El titremelerinin tamamı geçer ve yaşamlarına kaldıkları yerden devam ederler.
DBS yönteminin uygulandığı diğer hastalıklar:
-Özellikle ileri yaşlarda sık görülen esansiyel tremorun ve bazı hastalıklar sonrasında oluşan tremorun da tedavisi başarı ile yapılmaktadır. Tremor tedavisi cerrahi olan bir hastalıktır. Hastaya şikayetlerine göre tek veya iki taraflı olarak ameliyat uygulanır. Özellikle esansiyel tremor pil ameliyatı sonrası tama yakın kontrol altına alınabilir.
-Distoni diye adlandırılan, doğuştan olabileceği gibi sonradan da ortaya çıkabilen istemsiz kasılma hastalığında da oldukça iyi bir tedavi yöntemidir. Hastaların şikayetlerinin yaklaşık 9 ay sonunda yüzde 60 oranında azaltılması hedeflenir. Ameliyatları kontrollü anestezi ile yapılır
-Çocukluk ve erken ergenlik çağında görülen Tourette sendromu olarak adlandırılan ve tiklerle seyreden psikolojik sorunların ve küfrün eşlik ettiği hastalık grubunda da ilk uygulama yapan merkezlerden biriyiz.
-DBS’nin yeni uygulama alanlarından biri olan major depresyonun DBS ile tedavisi de Türkiye de ilk defa hastanemizde uygulanmıştır.