Bu yıl oruç süresi 16 saatten fazla devam ediyor. Uzun süren açlık ve susuzluk özellikle kronik hastalığı olanları daha çok etkiliyor. Bu hastaların vücutlarındaki ani değişimleri önlemek ve rahat oruç tutmalarını sağlamak için yapılması gerekenleri uzmanları anlattı.
KALP
Prof. Dr. Bingür Sönmez - Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı
Öğleden sonra uyku kalp krizi riskini düşürüyor
Oruç süresinin 16 saati geçiyor olması, vücutta su ve tuz kaybına neden oluyor. Bu nedenle ilaç kullanmak zorunda olan kalp hastalarına oruç tutmayı önermiyoruz. Oruç tutacak sağlıklı kişilerin gündüz siesta yapmalı. Gündüz iki saatlik uyku uzun süreli açlıktan, metabolizmanın daha az etkilenmesine yardımcı olacağı gibi kalbe de çok iyi gelir. Öğle uykusu uyuyanların uyumayanlara göre kalp krizi geçirme riski yarı yarıya düşürüyor.
İftara bir çorba başlanmalı bir komposto veya sütlü tatlı yedikten sonra iftar ile sahur arasında bir ara öğün daha yapılması uygun olur. Çay idrar söktürücü olduğu için gün içindeki susuzluğunuzu artırabilir. İftarda bol çay içebilirsiniz. Sahurda çok çay e kahve içmeyin.
Sigara tehlikeli
15-16 saat vücudunda hiç nikotin olmayan, hiç karbondioksit olmayan bir insan ardarda sigara içtiği zaman nikotinin spazm yapıcı etkisi, karbonmonoksitin ritim bozukluğu yapıcı etkisi, sigara dumanının pıhtı yapıcı etkisi bir araya gelince ani ölüm nedeni olabiliyor. Özellikle sigara ile oruç açmak akut nikotin ve karbonmonoksit zehirlenmesine yol açarak koroner damar spazmına sebep olup bu durum, ölümle sonuçlanabilir. Sigara tiryakilerinin Ramazan’da çok dikkatli olması gerekiyor. Sahurda ağır bir yemek, üstüne 5-6 tane sigara ve tatlı bir uyku yattıktan sonra uyanamamalarına neden olabilir. Sahur sonrası sigara içerek uykuya dalmak, kalp krizine davetiye çıkarır.
TANSİYON
Prof. Dr. Mehmet Tekin Akpolat - Liv Hospital Ulus İç Hastalıkları Uzmanı
Tek ilaç alan tansiyon hastaları oruç tutabilir
Ülkemizde 15 milyon kişinin yaşamını etkileyen hipertansiyon hastalarının yaklaşık yarısı kan basıncının yüksek olduğunun farkında olmadan yaşantısını sürdürmeye devam ediyor. Yeterli tedavi alamayan hastalarda birçok organ olumsuz olarak etkileniyor. Yüksek tansiyondan en çok etkilenen organlar ise kalp, beyin, böbrek, gözler ve ana damarlar oluyor. Özellikle beslenme yüksek tansiyon hastaları için büyük önem taşıyor. Bu nedenle tek veya iki ilaç kullanan, kan basınçları kontrol altında olan hastalar doktorlarının onayını alarak oruç tutabilirler. Ama birden fazla sorunu olan hastaların oruç tutması sakıncalı.
Çorba ile meyve arası 1 saat
Tansiyon hastaları çok halsiz kalıyorsa oruç tutmak için ısrar etmemeli. İftarda yemeği fazla kaçırmayın. Ramazan pidesi önemli tuz kaynağı olabilir. Dikkatli tüketin.
İftardan sonra yürüyüş yapın. Sigara içiyorsanız Ramazan bırakmak için iyi bir fırsat olabilir. Ramazan’da kilo verirseniz bayramda ve sonrasında almamaya dikkat edin. Çorba iftar için iyi bir başlangıçtır. Kepekli ekmek veya tam buğday ekmek Ramazan pidesinden sağlıklıdır. Tatlı yerine meyve tercih edin. Meyve ile çorba arasında 1 saat olmalı. İftara başlarken çay içmek hızlı yemek yemeyi önleyebilir. Kahveyi meyveden sonra için. Kırmızı eti çok az yiyin. Bol su için, sahurda en az 2-3 bardak su için. Peynir, zeytin önemli tuz kaynağı olabilir, dikkatli tüketin. Sahurda yenen yumurta tok tutabilir.
DİYABET
Uzm. Dr. Funda Orakdöğen - İstanbul Florence Nightingale Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı
Oruç şeker kontrolüne yardımcı olur
Ramazanda oruç tutarken herhangi bir sağlık sorunu ile karşılaşmamak için bazı noktalara mutlaka dikkat edilmeli. Öncelikle mutlaka sahura kalkılmalı. İftarla sahur arasındaki zamanda 24 saatlik ihtiyacı karşılayacak sıvı alınmalı. Kişi bunu idrar renginin duruluğundan anlayabilir. Az sıvı almışsa koyu, yeterli almışsa açık renk idrar çıkarır. İftardan 1.5 saat sonra hafif bir yürüyüş yapmak, dolaşım, sindirim ve metabolik açıdan faydalı olur.
Tip 1 diyabetliler tutmamalı
Tüm şeker hastalarının sadece yüzde 10 ‘u Tip 1 diyabettir. Yüzde 90 ‘ında ise insulin vücutta vardır ama şişmanlık nedeni ile insuline direnç vardır. Bu hastalar da daha çok kiloludurlar. Bu şeker hastalığına da Tip 2 diyabet diyoruz. Tip 1 diyabet hastalarının düzenli beslenmesi ve insulin kullanması sağlıklı yaşamaları için şarttır. Oruç bu tip diyabetik hastalar için uygun değildir.
Tip 2 diyabet hastaları ise hastalıklarının ilk yıllarında insulin direncini azaltan, kan şekerini dengeleyen ilaçlar (metformin, pioglitazon,acorbose vs ) kullanır. Bunlar kan şekerini ani düşürmez. Bu nedenle uzun açlıklarda hasta problem yaşamayabilir. Hatta bu tip yeni başlamış diyabeti olan, başka sağlık problemleri olmayan, kan şekerleri hafif yüksek ve obez bir hastada oruç, kilo kontrolü ve şeker kontrolüne de yardım edebilir. Diyabet süresi uzadıkça verilen ilaçlar artar ve şeker hastalığına bağlı organlarda sorunlar çıkar. Bundan dolayı bu hastalar oruç tutmamalı.
KOAH
Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu - Acıbadem Altunizade Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Susuz kalmak balgamı koyulaştırıyor
KOAH hastalığı sıklıkla sigara içimine bağlı olarak gelişen, hava yollarının kronik tıkanıklığı ile seyreden bir hastalık. Farklı şiddetleri var. A,B,C ve D olarak sınıflanır. A,B ve C grubu hastalar daha az sayıda ilaç kullanırken D grubu hastaların günlük ilaç kullanımı fazladır. D grubu hastaların bir bölümü oksijen ya da solunum destek cihazları da kullanabilirler. Ramazan ayında KOAH hastasının oruç tutması hastalığın derecesi ile ilgilidir. Yeni çıkan ilaçlar 24 saat etkilidir. Günde 1 kez alınırlar. Bu nedenle oruç tutmayı kolaylaştırırlar. A,B,C gibi daha hafif hastalar günde tek doz kullanılan ilaçları aldıklarından daha kolayca oruç tutabilirler. Böylece ilaçlarını sahurda alıp gün boyu sorun yaşamazlar. D grubu hastaların ise ilaç sayısı fazladır, gün içinde sıkışma olasılıkları vardır. Bu nedenle oruç tutmaları güç olur. Niyet ettikten bir süre sonra nefes darlığı yaşayıp acil ilaç almaları gerekebilir.
Klimaya dikkat
Tüm şiddetteki KOAH hastalarında uzun süre susuz kalmak balgamı koyulaştırabilir. Bu nedenle iftar- sahur arası bol su içmek gerekir. Bu yapılırken klimaya doğrudan maruz kalınmaması da gerekir. Klimanın varlığı ayrı, doğrudan klima esintisine maruz kalmak ayrıdır. Unutulmaması gereken bir diğer nokta da KOAH hastalarında bu hastalık yanında kalp, damar hastalığı ve diyabet gibi başka sorunların da olmasıdır. Bu hastalıkların varlığı hastanın oruç tutmasını engelleyebilir.
OBEZİTE
Prof. Dr. Halil Coşkun - Obezite ve Metabolik Cerrahi Uzmanı
Mide küçültme ameliyatı olanlar oruç tutmamalı
Ramazan ayının yaz dönemine denk gelmesiyle uzayan açlık süresi obez hastalar için zorlayıcı olabilir. Obezitenin eşlik ettiği hastalıkların varlığı nedeniyle bu süreç daha da sıkıntılı olabilmektedir.Ramazan ayında sıvı tüketimi son derece önemlidir. Ayrıca kullandıkları ilaçlarını planlatmalılar. İftar ve sahur arasında 1.5-2 litre su içilmesi önerilmektedir. Aşırı aktiviteden kaçınılmalı iftar ve sahur öğünleri abartılmamalı ve atlanmamalı.
Birden yemek yemeyin
İftar ve sahurda proteinli yiyeceklere öncelik verilmeli. Uzun süren açlık sonrası tercihlerimiz karbonhidratlara kayabilir bunu önleyebilmek için iftar süresini uzatmalı ve doğru tercihler yapılmalı. Sahurda kahvaltılık türü yiyecekler yumurta ve tam buğdaylı ekmek iyi bir seçim olabilir. İftarda ise az çorba tercih edilmeli mümkünse ardından ara verilmelidir. Uzun süren açlık sonrası birden çok miktarda yemek yemek obez hastalarda kan şekerinde dalgalanmalara sebep olabilir. Ardında proteinli ana yemek yanında yoğurt veya cacık tercih edilmesi iftarı daha dengeli hale getirecektir. Yemek sonrası tatlı tüketilmemeli; eğer tercih edilecekse de iftar sonrası en az 2 saat geçmiş olmalı ve daha çok güllaç gibi sütlü tatlılar az miktarda yenmeli.
18 ay oruç tutmasınlar
Mide küçültme ameliyatı olan kişilerin ilk 18 ay boyunca oruç tutmaları otoriteler tarafından uygun görülmemektedir. 4 saatten daha uzun süren açlık dönemleri ameliyat geçiren hastalarımızda mide sağlığı için uygun görülmemektedir.