Türkiye kendi otomobilini üretmeyi değil, ne yaparsa yapsın kârlılığı hedeflemeli

Sabancı Üniversitesi Uluslararası Danışma Kurulu Üyesi Cem Cemsig, Türkiye’nin gündeminde yer alan yerli otomobil üretme projesine, farklı bir yorum getirdi: Bence ne yaparsanız yapın önemli olan yaptığınız yatırımın kârlı olması ve size dünyada pozisyon sağlaması. Kârlılık, satabilmek, dünyaya açmak her şeyden çok önemli...

CEM Cemsig, Sabancı Üniversitesi Uluslararası Danışma Kurulu üyesi. Bu göreve henüz yeni geldi. 5 yaşından beri yurtdışında yaşayan Cem Cemsig, çok ünlü bir yatırım danışmanı. Amerika’da yaşıyor. Newtonmore Advisors Limited ve Gordion Investments Limited şirketlerinin sahibi. 1983 yılından beri yatırım danışmanlığı yapan Cem Cemsig’in başlattığı, yönettiği ve tamamladığı yatırımlar arasında Tiffany & Co, A&W, Club Car ve Peebles, Breguet, Gucci ve Ebel de var... Bugüne kadar 80’in üzerinde dünya çapında yatırımı gerçekleştiren Cem Cemsig Türkiye’de üniversitelerde yeşeren fikirleri hayata geçirmek ve Türkiye’deki girişimcilere destek olmak istiyor. Cemsig’le kaldığı Çırağan Oteli’nde buluştuk, sohbet ettik. Çok zarif bir insan. Türkçesi hiç bozulmamış.

Siz Ankara doğumlusunuz... Nasıl gittiniz Amerika’ya?

1944’te doğdum. Hayatımın ilk 4-5 yılı Ankara’da geçti. Babam Etibank’ta hukuk müşaviriydi. Babamı Paris’e yolladılar. 12 yıl orada kaldık. Gençliğim Fransa’da geçti. Ben 2 yıllığına İstanbul’a döndüm. Galatasaray Lisesi’nden mezun oldum. Üniversiteyi İsviçre’de Neuchatel Üniversitesi’nde okudum. Chicago Üniversitesi’nde işletme dalında master da yaptım. New York’da Bankers Trust Company’de 1981’e kadar çalıştım. 1979’da Bahreyn’e gönderildim. 3 yıl orada kaldım. 3 arkadaşımla birlikte bankacılığı bıraktık.

Yatırımcılık şirketi mi kurdunuz?

Evet. 1983 yılında hepimiz istifa ettik. Kendimizi bir maceraya attık. Otel odalarında kurduk şirketimizi, 50 milyon dolar sermayeyle başladık. Investcorp’du şirketimizin adı.

İlk işiniz neydi?

İlk yatırımımızı da Amerika’da yaptık. Tiffany&Co şirketini satın aldık. Arap memleketlerinde zenginlik vardı ama yatırım kanalları çok azdı. Biz profesyonel bir şirketle onların paralarını yatırabiliriz diye düşündük. Öyle de oldu. Tiffany&Co. çok ünlüydü zaten. O dönemde sahibi Avon’du. Zarar ediyorlardı. 135 milyon dolara aldık. O zaman dünyada satışı 84 milyon dolardı.160-170 milyon dolarlık bir ağırlığı ve gayrimenkulleri vardı. Üretimi kaldırdık, markayı dünya pazarına açtık. Agresif hareket ettik ve şirketin sahibi olduk.

Sonuçta...

1984 yılında 6 milyon dolar zarar ederken marka, 3 yıl içinde 22 milyon kârlılığa ulaştı. Bu yıl 3 milyar dolar satış yaptı, 30’un üzerinde ülkede satılıyor. 1990 yılında şirketi piyasaya açtık.

Böyle kaç yatırımınız oldu?

80’in üzerinde, 10 milyar dolarlık yatırım yaptık. Yüzde 98’i başarılı oldu.
Türkiye ilk 10’a girer mi?

Türkiye 2050’de dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girmeyi hedefledi. Sizce girer mi?

Olabilir. Türkiye global krizden Amerika ve Avrupa gibi etkilenmedi ama dünya ekonomisinin yavaşlamasından etkilenmemesi de mümkün değil. Ekonomi büyüyor ama Türkiye’de enflasyon problemi var. Harcamaları kısmak lazım. Hükümet için bu problem. Cari açık sorunu var. Çok ithal edip az ihraç ediyoruz. 5 yılda bunu planlamak ve düzeltmek lazım.

Çin, Brezilya, Hindistan... Dünyadaki güç dengeleri değişiyor... Türkiye’nin bu treni yakalaması için ne yapması gerekiyor?

Gelişen ekonomiler fenomeni var artık. Çin, Brezilya, Hindistan dediğiniz gibi ilk akla gelenlerÖ Türkiye de girmekte bu ülkeler arasına ama işi zor. Türkiye cazip bir ülke görülüyor ama birtakım analizler var. Dünyada yatırım için en cazip ülkeler sıralamasında Türkiye 39’uncu. Amerika birinci, İsveç ikinci. Hindistan Avrupa ülkelerinden sonra geliyor. Türkiye daha ileride olmalı. Türkiye’de yatırımcıların işi zor.

En büyük zorluk nedir?

Türkiye’de vergi sorunu, idareci bulma sorunu var. Vergi mevzuatı ve bürokrasi mutlaka değişmeli. Türkiye’nin en büyük sorunu sermaye. Sermaye büyük ailelerde ve holdinglerde. Banka ve sigortalar bu işlerin büyümesine yardım etmiyor. Amerika ve Avrupa’da emekli sandıkları çok kuvvetli ve bunlar yatırımlara girebiliyorlar. Türkiye’de fonlama ve borçlanma eksik. Türkiye’de yakın zamana kadar bankalar orta vadeli finansman vermiyorlardı. Türkiye’de hâlâ bugün ipotek konusu zor. Türkiye bu konularda gelişmeli.

Satabilmek önemli

‘İlk 10 ekonomi arasına girmek istiyorsa kendi otomobilini yapmalı’ diyenler var. Başbakan da çok istekli... Şart mı sizce?

Başbakan daha fazla şey isteyebilir. Otomobil Türk markası olmalı mı? Ben paylaşmam. Bence ne yaparsanız yapın önemli olan yaptığınız yatırımın kârlı olması ve size dünyada pozisyon sağlaması. Yapılabilecek kârlı yatırımlar mutlaka var. Bir misal vereyim, 1970’li yıllarda Cezayir’e bakıyordum, petrolden o dönemde çok para kazanıyorlardı. Bizi çağırdılar hükümet te-levizyon endüstrisini kontrol etmek istiyordu. TV sanayisi kurmak için 250 milyon dolarlık yatırma ihtiyaçları vardı. Biz onlara neden televizyon sanayisi kurmak istiyorsunuz? dedik. Destek vermedik ama kurdular, 5 yıl sonra da kapandı. Kârlılık, satabilmek, dünyaya açmak her şeyden çok önemli... Amacım Türkiye’deki fikirleri, üniversitelerdeki çalışmaları, araştırmaları ticari hayata kazandırmak. Patent alıyorlar ama üretime, hayata geçiremiyorlar birçok çalışmayı. Ben bunu sağlamak istiyorum.

Türkiye’ye sık geliyor musunuz?

Sık sık geliyorum. Annem 93 yaşında ve kız kardeşlerim var. İşlerimden dolayı da 2 ayda bir geliyorum. İşadamlarının çoğunu tanıyorum, dostluklarım var. Eşim Amerikalı. 40 yıllık evliyiz. Güzel ve mutlu bir evliliğim oldu ama çocuğumuz olmadı. Eşimin çocuklarla ilgili vakıflarla çok yakın ilişkileri var...

Türkiye’de Innova’yı kurduk, 2 yıl önce 22 milyon dolara Türk Telekom’a satıldı

Türkiye’de neler yaptınız?

Türkiye’de işimiz olmadı. Müşterilerimiz Amerika ve Avrupa’daki yatırımları tercih ettiler o dönemde. 1995’e kadar Avrupa’daydım. Investcorp’tan ayrıldıktan sonra kendi grubumu kurdum. 13 yatırım yaptım o günden bugüne. Ayrıca daha küçük yatırımlar için de bir şirketimiz var. Genç şirketleri büyütme imkanlarına baktık. Türkiye’de de 2 milyon dolar sermaye ile Innova diye bir şirket kurduk. Innova büyüdü, 2 yıl önce de Türk Telekom’a 22 milyon dolara satıldı. Bu yıl cirosu 75 milyon dolar oldu. Ben o zaman bunu numune olarak yaptım. Emelim bu tip yatırımları Türkiye’de desteklemek.

Sabancı Üniversitesi’yle yolunuz nasıl kesişti?

Sabancı Üniversitesi’yle tanışıklığım çok yeni. Bir arkadaşım Güler Hanım’la (Sabancı) beni Londra’da tanıştırdı. Benim emelim de bilim alanında çalışanlara yardımcı olmak, böyle bir iddiam vardı. Geçen aylarda Danışma Kurulu’na girdim.