‘İsrailli turistler fiyata bakar ortam yumuşayınca en hesaplı ülke Türkiye’ye yine gelirler’

30 yılı aşkın süredir turizm sektöründe olan Delano Turizm’in sahibi Vedat Bayrak, Türkiye ile İsrail arasında yaşanan gerilimin turizmi etkileyeceğini ancak buna kriz demenin doğru olmayacağını söyledi. İsrailli turistlerin en sık geldikleri ülkenin Türkiye olduğunu kaydeden Bayrak, “İsrailli turistler fiyat odaklıdır. İlişkiler düzelince, ortam yumuşayınca en hesaplı ülke Türkiye’yi yine tercih ederler” dedi



Vedat Bayrak 30 yılı aşkın bir süredir turizm sektöründe. Bayrak, Darüşşafaka Lisesi’ni bitirdikten sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde İdari Bilimler Fakültesi’nde okumuş. 1976 yılında Koç Holding’e yetiştirme elemanı olarak girdikten sonra da turizm sektörüne odaklanmış. 26 yıl Setur’da çalışan, Setur Genel Müdürlüğü’nden ayrıldıktan sonra kendi işini kuran Bayrak, Delano Turizm Yönetim Kurulu Başkanı. Bayrak, aynı zamanda 67 ülkede örgütlü, Türkiye’de 1.050 üyesi olan Skal İstanbul Kulübü’nün de başkanı. Turizm sektörünün deneyimli ismi Bayrak’la İsraille yaşanan son gerginliği ve 2010’daki beklentileri konuştuk.

* 2009 yılı turizm açısından kötü bir yıl değildi. 2008’e oranla büyüme yaşanmıştı. 2010 yılından beklentiler de yüksekti. İsrail’le yaşanan gerginlik turizm sektörünü nasıl etkiler?

Önce genel bir değerlendirme yapmak isterim. Turizm gelirlerinin bu ülkenin işsizliğine, döviz açıklarına ciddi katkıda bulunduğu ortada. 2009’da birçok ara malı ithalatı durdu. Turizmde ise yatırımlar devam etti. Yeni konaklama merkezleri, yeni alışveriş merkezleri açıldı, açılacak olanlar da var. 2010 yılında Euro Bölgesi’ndeki krizde Türkiye deneyimli olduğu için turizmde de çok iyi bir pazarlama stratejisi geliştirdi. Birçok ülkeye fiyatları evvelden ve belli düzeyde verdi. Geçen yıl dediğiniz gibi Türkiye’ye talep arttı.

Gündemin değişmesi lazım

* Çok sayıda kongre de vardı...

Evet. İstanbul da turizm açısından en iyi yıllarından birini yaşadı. IMF toplantısı ve Su Forumu da bunları destekledi. 2010 yılında THY son 2 yılda planladığı yatırım politikalarının sonucu olarak iri gövdeli uçaklar aldı. Direkt seferler de turizmi destekledi. Bunların çoğu da İstanbul’u merkez haline getirdi. Bölgedeki birçok havayolu da THY ile bağlantı yapıp Avrupa’ya açılma yoluna girdi. İstanbul çok dolunca Antalya ve İzmir’de havaalanları da merkez haline geldi. THY yüzde 50 ortak olduğu Sun Express’in merkezini İzmir yaptı. Anadolu Jet de hareketliliği artırdı. Kara kapıları, deniz limanları ve havalimanları modernize oldu. Tanıtımlar iyi yapıldı. Geçen yıl Rus turistler ülkede Temmuz ve Ağustos’ta bazı yerlerde Alman turistlerin önüne geçti. Ukrayna’daki kriz 2010 yılını etkiledi ama Ruslar’ın talepleri halen devam ediyor. Ayrıca Avrupa’daki potansiyel turizmciler Türkiye’de ev sahibi oldu. Guletler dolu, Ege ve Güney otelleri rezervasyonlar bakımından iyi durumda görülüyor. Ne yazık ki bazı olumsuzluklar oldu. Etkilememesi söz konusu değil ama kriz demek yanlış olur.

* Etki İsrail ile sınırlı kalır mı?

Ben kalacağını düşünüyorum. En azından şu andaki duruma baktığımızda İsrail dışında bir rezervasyon iptali görülmüyor. Olacağını da sanmam.

* Geçen yıl Davos’ta Başbakan’ın ’one minute’ çıkışı da olumsuz etki yaratmıştı değil mi?

Evet. Ancak ‘one minute’ olayının üstü iyi politikayla örtülmüştü. Bu kez farklı bir durum söz konusu. Süreç nasıl işler, gerginlik ne kadar sürer, İsrailli yetkililer nasıl bir yol izler bilemiyoruz. Süreç durumun nasıl olacağını gösterecek, yani zamana ihtiyaç var.

* İsrailli turistlerin en çok tercih ettiği ülkelerden biri Türkiye değil mi?

İsrailli turist bir kere çok geziyor. Bölgede de en çok tercih ettikleri ülke Türkiye. Dünyanın en çok seyahat eden turistleri İsrailliler’dir. Onlar da Japonlar gibi çok gezerler. Çünkü çok küçük bir ülkede yaşıyorlar, oradaki sistem de turizmi destekliyor. Taksitlerle tatile çıkarlar. Uçak biletleri pahalı olduğu için Türkiye’yi tercih ederler. Müziği, yemeği çok severler. Sayıları Türkiye’ye gelen turistlerle karşılaştırdığınızda çok değildir ama İsrailli turistler sık sık gelirler Türkiye’ye. Geçen sene One Minute olayı çok iyi ele alınmıştı. Bu yıl ise farklı bir durum var. Bu olay gerçekten de çok daha büyük. Seçimler de yakın, iç politika malzemesi oluyor bu tip olaylar. Ve Gazze’deki olaylar dünya gündeminde. İsrailli turistlerin ilişkileri şimdilik Türkiye’yle tamamen koptu. Ama ben bunun çözüleceğine inanıyorum. İsrailli insanların seyahat etme özgürlüğü olmalı, Gazze’de yaşayanların da. Çok yeni bir trafik kazası oldu. 16 Rus turist yaşamını kaybetti. Ruslar da bu olaydan çok etkilendiler. Ama geliyorlar Türkiye’ye. Sonuçta turizm güven ilişkisi üzerine de kuruludur.

* Siz olumlu bakıyorsunuz her şeye rağmen?

Evet. Şu anda gündemin değişmesi lazım. El Al İsrail Havayolları 1.5 yıldır güvenlik açısından Türkiye’ye uçmuyordu.

* İsrailliler de THY’yi tercih ediyordu...

THY açığı doldurmuştu. Günde 2 kez uçuyordu THY Tel Aviv’e. Atlas Jet de uçmaya başlamıştı. Bu olay üzerine Atlas Jet uçuşlarını durdurdu. Ne kadar sürer bu olumsuz hava, tam bilemiyoruz. Bu konu Türkiye ve dünya gündeminde uzun kalırsa turizm etkilenir. Şu anda dünyadaki kriz ortamı bu bölgede yeni bir krizi kaldıracak durumda da değil. Çok uzun sürmeyeceğini düşündüğüm için umutluyum.

* İsrailli turistler Türkiye’de en çok nereyi tercih eder?

İsrailliler daha çok İstanbul’a gelirler. Son yıllarda Antalya’yı da tercih ediyorlardı. Antalya’da fiyatlar uygun, tesisler çok güzel. İsrailliler kültür turizmine ehemmiyet veren, lüks alışveriş yapan turistlerden de değillerdir. Ama tabiki turistlerin çok iyi para harcayanı da vardır hiç para harcamayanı da. Ekonomik kriz nedeniyle birçok şey de değişti. Ama İsrailli turistler öncelikle fiyat odaklıdır. İlişkiler düzelince en hesaplı ülke Türkiye’yi yine tercih ederler. İsrailli turistlere karşı genel bir kin olmazsa bu sorun çözülür çözülmez, gündemden kalkar kalkmaz buraya gelmeye devam ederler.

* İsrailliler’in yerine Araplar artar mı?

Zaten her yıl Arap turist sayısı artıyor. Son 5 yıldır böyle. Eskiden turizme bacasız sanayi derlerdi. Bugün bir fabrikayı kurmak istediğinizde arazi bulacaksınız, teknoloji getirecek yatırım yapacak, personel eğiteceksiniz, rekabet edeceksiniz... Halbuki turizmde her otel bir marka. Her seyahat acentası dağıtım şirketidir, beyindir. Oteller yapıldı, doğal güzellik var, personelimizi eğittik. Biz büyüyoruz. Bundan 10 yıl önce Antakya’da bir otel vardı. Şimdi 3 tane 5 yıldızlı otel ve SPA merkezleri, butik oteller var. Suriye’de Türkler otel yapıyor. Dedeman 3 otel açtı Suriye’de. Bulgaristan’da 3 otel açacaklar. Ürdün’de yatırımları olan arkadaşlarımız var.

* İsrailli turistler Türkiye dışında sıklıkla nereye giderler? Bu yaz Türkiye’ye gelmeyecek olan turistler nereye gider?

Yunanistan’ı tercih edeceklerini sanmıyorum. Orada da kriz var, nasıl bir yol izleyeceklerini bilemiyorlar. İsrailliler en çok Amerika’ya giderler.



Tüm Şehİr KIvanç TatlItuĞ’u görmeye gelmİŞtİ



* Türkiye çevre ülkelerde de turizm yatırımları yapar hale geldi...

Evet, çünkü çevremizde turizm ürünleri yok. Bize gelmeyecekler de kime gidecekler? Ayrıca Başbakan da Arap dünyasına yönelik çok mesaj veriyor. Bugün Halep’te, Şam’da Vestel, Beko var. THY onların kullandığı bir havayolu oldu. İstanbul’a gelip oradan Londra’ya gidiyorlar.

* Türk dizilerinin de çok etkisi oldu...

Türkiye bu diziler sayesinde de merak edilen ülke oldu. Şam’daki Türkiye Büyükelçisi’ni ziyaret ediyordum, orada bir Türk şirketinin defilesi vardı. Behlül varmış, yani Kıvanç Tatlıtuğ, inanın yıkılıyordu defile. Sanki tüm şehir oradaydı. İsrailliler de Araplar da Türkiye’yi önümüzdeki yıllarda daha sıklıkla ziyaret edecekler. Güzel olan bizim ülkemizde kesinlikle bir ayrımın olmamasıdır.



TÜRSAB BAŞKANI BAŞARAN ULUSOY: İsrail sorunu turizmde kriz yaratmaz, 2010 iyi geçecek



YaŞanan gerginlikle birlikte İsrail’den gelecek turistlerin rezervasyonlarının tümünün iptal edilmesinden sonra Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy’la da konuştuk. Ulusoy konuya soğukkanlı yaklaşıyor, ’Biz bunu kriz olarak görmüyoruz’ diyor ve Türkiye’nin güvenilir bir ülke olduğunu vurguluyor.

* İsrailli turistler bu sezon Türkiye’ye gelmeyecekler. İsrail’de yapılan açıklamalardan sonra rezervasyonlarını iptal ettirdiler. Bu Türkiye turizmine nasıl yansır?

İsrail’den gelen turist sayısı belli, abartılacak bir rakam değil. Ayrıca biz onlara ısrarla ’burası güvenilir bir ülke, biz hoşgörülü bir milletiz, kapımız herkese açık, gelebilirsiniz’ diyoruz. Ülkemize gelen turistlerin can güvenliklerinin teminatını devletimiz veriyor.

* Antalya’daki İsrailli turistler geri döndü...

Dönmelerine gerek yoktu. İstedikleri gibi tatillerini yapabilirlerdi. Hepsinin dönmediğini düşünüyorum. Bir de bu tip gerginlikler olur. Siyaset başka bir şeydir. Herkesin tatil yapma özgürlüğü vardır. Türkiye de bir tatil cenneti.

* İsraillilerin özellikle tercih ettikleri bir ülke değil mi Türkiye?

Evet. Yemeklerimizi, kültürümüzü seviyorlar. Antalya ve İstanbul’a sık sık geliyorlar, yine gelsinler.

* Geçen yıl da ’one minute’ olayı yaşanmıştı, yine İsrailli turistlerde kayıp olmuştu...

Doğrudur. Son birkaç yıldır gelen turist sayısı düşüyor. Biz bu yıl minimum 70-80 bin İsrailli turistin gelmeyeceğini düşünüyoruz. Ancak sorun hızla çözülürse durum değişir.