Yolsuzluk algıları endeksi
.
Veri zengini bir haftaya giriyoruz. Yarın üçüncü çeyrek milli geliri ve Ekim sanayi üretimi açıklanıyor. Gelen sayılar konjonktür analizlerini etkileyecektir. Piyasaları (ve iktisatçıları) heyecanlandırıyor.
CNBC-e anketinde büyüme üçüncü çeyrekte yüzde 2.6, yılın tümü için yüzde 3.1 öngörülüyor. Daha karamsar olduğum biliniyor. Sanayi üretiminde ise yüzde 2.5 daralma bekleniyor. Mümkündür. Bayram etkisini unutmayın.
İnci Pastanesi kapandı. Galatasaray Lisesi, leyli öğrencilere Çarşamba öğleden sonra Beyoğlu izni verirdi. İnci’de profiterol yerdim. 1955 sonbaharına gider. Pazar günü okulda mezuniyetin 50’nci yılını kutladık. Çıkışta uğramadığıma hayıflandım.
Dave Brubeck’i de kaybettik. Toprağı bol olsun. Saray sinemasında (İnci’ye komşu) dinledim. Paul Desmond’a özenip alto saksafon diye tutturdum. Yıl 1958; döviz karaborsada, ithalat yok... Beni kırmayıp Sermer altoma bir servet ödeyen babacığımı rahmetle anıyorum.
Yolsuzluk nasıl ölçülür?
Berlin merkezli Transparency International (TI) (www.transparency.org) fevkalade önemli bir sivil toplum kuruluşudur. Küresel düzeyde çalışır. Kamuda şeffaflığın gelişmesi için çaba gösterir.
Bu bağlamda kamu kesimi için Yolsuzluk Algıları Endeksi hesaplar. Dünya ülkelerini en iyiden en kötüye sıralar. 2012 sonuçları yayınlandı. Türkiye’nin sıralamada yukarı çıktığı haberi medyaya yansıdı.
Yolsuzluğun kendini ölçmek adeta imkansızdır. Çünkü suçtur ve gizlidir. Buna karşılık toplumun yolsuzlukla ilgili görüşünü anketlerle toplamak mümkündür. Fark önemli: yolsuzluk değil yolsuzluk algıları ölçülüyor.
TI ağırlığı iş adamı ve uzmanların görüşlerine veriyor. Rüşveti veren (yada vermediği için hakkı yenen) kesimlere soruluyor. Ayrıntılarına hakim değilim. Tarafsız ve objektif davrandıklarını sanıyorum. Ama ölçme hatasına müsaittir.
Türkiye 2003’de 133 ülke içinde 77’nci idi. 2008’de 180 ülke arasında 58’e yükseldi. 2011’de 61’e düştü. 2012’de 174 ülke içinde 54’e çıktı Eğilim iyileşme yönünde duruyor. Tekrar uyaralım. “Türkiye’de yolsuzluk azaldı” demiyor. “Yolsuzluk algıları daha olumlu” diyor.
Yolsuzluk gözlemleri
Bir kaç soruya cevap arayalım. Yolsuzlukla büyüme hızı arasında ilişki var mı? Maalesef gözükmüyor. Çin (80) ve Hindistan (94) Türkiye’den daha hızlı büyüyen ama sıralamada gerisinde kalan ülkeler.
Yolsuzlukla zenginlik arasında ilişki var mı? Evet ama asimetrik. Listenin yukarısında sadece zengin ülkeler var. Ama bazı zengin ülkeler alt sırada yer alıyor. İtalya (72) ve Yunanistan (94) hemen göze çarpıyor.
Yolsuzlukla demokrasi arasında ilişki var mı? Gene asimetrik. Listenin altında hiç demokrasi yok. Ama yukarıda otoriter rejimlere rastlanıyor: Singapur (5), Hong Kong (14), Katar (26) ve BAE (27)..
Yolsuzlukla nüfus arasında ilişki var mı? Evet ama garip. Zirve küçük ülkelerin tekelinde. 50 milyonu aşan 25 ülke içinde Türkiye 7’inci. Almanya (13), Japonya ve İngiltere (17), ABD (19), Fransa (22), Kore (44) ve Türkiye (54). 70 milyonu aşan 19 ülke arasında ise 4’üncü oluyor.
Şaşırmadım diyemem.