Orta Vadeli Program 2011-13

Ekim’in ikinci yarısında yayınlanan verileri ve politika metinlerini ihmal ettik. Perşembe günü sıcağı sıcağına Eylül dış ticaretine baktım. Bugün Orta Vadeli Program OVP ile devam ediyorum.

Önemli bir hatırlatma ile başlayalım. Program sözcüğü biraz yanıltıcıdır. Anlam kaymasına yol açıyor. Sanki hükümetin tüm ekonomik gidişatı kapsayan bir çerçeve çizdiği havasını veriyor. Gerçek öyle değildir.

OVP aslında bir maliye politikası programıdır. Geri planda maliye politikasının temel aracı olan bütçenin bir takvim yılı için hazırlanması yatar. Yani bütçeyi kanunlaştıran meclisin bir yıldan diğerine maliye politikasını değiştirme yetkisi vardır. OVP’nin amacı maliye politikasının ufkunu üç yıla çıkartmaktır. Yöntemi, hükümeti bağlayan kamu maliyesi hedeflerini üç yıl için açıklamaktır. Böylece ekonomi açısından kritik bir belirsizlik unsuru ortadan kalkar.

OVP önemlidir

OVP uygulamasını baştan itibaren onayladım ve destekledim. Türkiye için adeta bir devrimdir. Son on yılda ekonomi yönetiminde alınan mesafenin ve bütçe disiplininde gelinen noktanın çok olumlu bir göstergesidir.

Şimdi unutuldu ama 2000 öncesinde yıllık bütçelerin bile “kıymet-i harbiyesi” kalmamıştı. Öylesine, adet yerini bulsun diye bir bütçe kanunu çıkardı. Sonra yıl içinde ek bütçe ihtiyacı oluşurdu. İki ek bütçe yapıldığı yıllar bile vardı.

2000 öncesinin popülist maliye politikalarının ekonomiye bedeli çok ağır oldu. O dönemi beraberce yaşadık. Türkiye’nin enflasyon-devalüasyon-faiz-borç sarmalına saplanmasına birinci elden şahit olduk. Sonuçlarını gördük.

Ancak, popülist maliye politikalarının hasarı o dönemle sınırlı kalmadı. 2000’li yıllarda, aslında mali disiplin sağlanmış olmasına rağmen devam etti. Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yermiş. Kamuoyu bütçe disiplinine bir türlü inanmadı.

2003 sonrasına bakmak yeterlidir. Yılbaşında bütçe açıklanır. Kamuoyu (ve piyasa) bütçe hedeflerini iyimser bulur. Sapma bekler. Bu nedenle faizler daha yüksek düzeyde oluşur. Bütçe tutar ama aynı olay ertesi yıl tekrarlanır.

Mali Kural’dan sıkı

Bir uyarı yapalım. OVP’de yer alan göstergelerin bir bölümü hedef değil tahmindir . Maliye politikası büyüklüklerinin hesaplanmasında kullanılır. Büyüme, enflasyon, döviz kuru, dış açık, istihdam gibi bu kategoridedir. Yanılgı ihtimali yüksektir.

Ciddiye alınması gerekenler bütçe ile ilgilidir. En önemlileri kamu gelir ve harcamalarının, faiz dışı ve bütçe dengesinin milli gelire oranlarıdır. Önümüzdeki üç yılda maliye politikasının seyrini yansıtırlar.

Sayılara girmiyorum. En ilginç hesabı Seyfettin Gürsel yaptı ve yayınladı. 2011-13 dönemi için temel verileri Mali Kural formülüne uyguluyor. Elde edilen faiz-dışı ve bütçe dengesi sayılarını OVP ile karşılaştırıyor.

Çarpıcı bir sonuca ulaşıyor. OVP Mali Kural’a kıyasla daha sıkı maliye politikası öngörüyor. Anlamı açıktır. Hükümetin mali disiplini Mali Kural’a gerek olmadan sağlayabileceğini göstermektedir. Fevkalade önemli ve olumlu bir gelişmedir.