Merkez Bankası taşınmalı mı?

Yanlış hatırlamıyorsam Merkez Bankası’nın İstanbul’a taşınması fikri ilk kez geçen hükümet döneminde ortaya atıldı. Bir süre konuşuldu. Sonra araya daha önemli siyasi konular girdi. Gündemden düştü. Anlaşılan unutulmamış. Yeni hükümet kurulduktan sonra tekrar canlandı. Nihayet hükümetin bu konudaki kararlılığı başbakan düzeyinde ifade edildi. Tartışma kaldığı yerden devam etti.

Merkez Bankası kuruluş kanununa göre yönetim merkezi Ankara’dır. Dolayısı ile İstanbul’a taşınması Meclis kararı gerektirmektedir. Ancak hükümetin bu değişikliği Meclis’ten geçirecek çoğunluğa sahip olduğu çok açıktır.

Bağımsızlık önemlidir

Merkez bankaları piyasa ekonomisinin hayati kurumlarından biridir. Geri planda kanunla verilen para basma tekeli sayesinde ekonomide likitideyi düzenleme gücüne sahip olmaları yatar.

Kıymetli madenlerden kanuni paraya geçilmesi ile birlikte parayı basan bir anlamda ekonominin kaderine hükmedebilir. Likiditeyi gevşek tutarsa enflasyon baş kaldırır. Çok kısarsa reel ekonomi ve üretim tökezler.

Üstelik, para politikası teknik açıdan çok karmaşıktır. Kararların ekonomiyi hangi mekanizmalarla etkilediği teoride ve pratikte tartışmalıdır. Gecikme sorunları vardır. Gelecekle ilgili değerlendirme hatalarına açıktır.

Bu özellikleri, merkez bankalarının kamu yönetimi içindeki istisnai konumunu açıklar. Seçimle gelen siyasi otoritenin gücünü tavizsiz koruduğu ABD’de bile merkez bankasına özel statü ile yönetimsel bağımsızlık verilmiştir.

Yeri ikincildir

Lafı uzatmayacağım. Dünya deneyimi açıkça gösteriyor. Olmazsa olmaz ilke merkez bankasının bağımsızlığıdır. Gerisi ayrıntıdır. Bugünkü iletişim ve ulaşım kolaylıkları bankanın yönetim merkezinin hangi kentte yer aldığını ise iyice önemsizleştirmiştir.

Ankara’da kalmasında bir mahzur görüyor muyum? Hayır. İstanbul’a gelmesine karşı çıkıyor muyum? Hayır. Para politikası açısından bir sonucu olur mu? Hayır. Bu kararı Meclis’in olağan yetkileri içinde gördüğümü de belirtmek istiyorum.