Kur neden kıpırdıyor?

Döndük dolaştık gene döviz kuru yazmaya başladık. Döviz Türkiye’nin ezeli (ve galiba ebedi) hassas noktasıdır. Tüm göstergeler arasında kesin önceliği vardır. Yükselmesi kadar düşmesi sorun olur; sabit kalınca bile tedirginlik yaratır.

Ekonomi gündeminin bir konuya odaklanması olağandır. Örneğin ABD epeydir maliye politikası tartışıyor. Keynes’çilerle tutucular arasında kan gövdeyi götürüyor. Ama zaman içinde gündem değişiyor. Bizdeki gibi takıntıya dönüşmüyor.

Sabah okula giderken radyoda ekonomi yorumlarını dinledim. Konuşanlar Merkez Bankası’nın faiz indirimi sonrasında kurun yükselmesi için neden görmediklerini anlatıyordu. Şaşırdım mı? Tam da değil.

İç ve dış etkenler

Genel çerçeveyi dünkü yazımda vermiştim. Özetle, paranın iç fiyatını (faiz) düşürünce dış fiyatı (döviz) artar dedim. Bugün ayrıntılara girmek istiyorum. Aslında küçük bir bilmece de var. Önceki faiz indirimlerinde kur kıpırdamamıştı. Bu kez ne değişti?

Püf noktası iç ve dış etkenlerin ağırlığını doğru saptamaktadır. Bir kesim kur dinamiğini tümü ile dış gelişmelere bağlıyor. Öyle ise kurdaki son hareket gerçekten şaşırtıcıdır. Küresel likidite bolluğu sürüyor; Türkiye’nin notu arttı vs.

Ben içeriye bakıyorum. Likidite bolluğu, risk iştahı, kredi notu vs. güçlü sermaye girişi için gerekli koşuldur. Asla yeterli koşul değildir. Çünkü yüksek getiri ihtimali azalınca sermaye gelmez. İşin özü bu kadar basittir.

Ne değişti?

Yakın geçmişi hatırlayalım. Merkez Bankası her fırsatta kur istikrarına öncelik verdiğini söylüyordu. Üstelik, politika faizini saptarken kur istikrarını gözettiği görülüyordu. Teknik yansıması faiz koridorunu kullanış biçimidir.

TL’ye yatırımın getirisi nominal faiz kadar (hatta daha çok) kurun seyrine bağlıdır. Para politikasının kur istikrarı garantisi düşük faizi bile cazip kılıyordu. Dolayısı ile faiz indirimine rağmen sermaye girişi sürdü. Halbuki son PPK toplantısının güçlü faiz indirimi kararı kur garantisinin zayıflaması şeklinde algılandı. Bence doğru tefsirdir. Böylece hem yerleşikler hem yabancılar için dövizde açık pozisyonun riski yükseldi. Dövize artan talebin nedeni budur.