IMF’den denge kuru hesabı

Merkez Bankası ve TÜİK’in müştereken hesapladıkları tüketici güven endeksi ekim sonuçları çıktı. Yaz başından beri düşüyordu. Ekimde güçlü bir toparlanma geldi. Ama hâlâ geçen yılın altında seyrediyor.

Maliye Bakanlığı kasım sonu itibariyle bütçe gerçekleşmesini yayınladı. Kasım sayıları aldatıcıdır; Bayram kaymalara yol açtı. Geçen yıla göre 10 milyar TL civarında bir bozulma sürüyor. Bütçe yılı 30 milyar TL açıkla kapatır (hedef 21 milyar TL). Düşük büyümenin bedelidir.

Eylül istihdam verileri TÜİK tarafından açıklandı. Ağustos-ekim dönemini kapsıyor. Mevsim etkisi arındırılmış işsizlik oranı yüzde 9,4’e yükseldi. Son bir yılın en yüksek işsizlik oranıdır. Bu eğilim devam eder.

Para Politikası Kurulu olağan aylık toplantısını bugün yapıyor. Piyasalar gösterge ve borçlanma faizlerinde ufak bir indirim bekliyor. Başkan Başçı’dan da bu yönde işaretler geldi. Kararın satır araları da dikkatle okunacaktır.

Dış dengesizliklerin düzelmesi

Pazar günü hassas bir konuya girdim: “Döviz kuru ne olmalı?” Ünlü iktisatçı Williamson’ın denge kuru tahminlerini anlattım. Hatırlatalım. Dış açık/milli gelir oranını yüzde 3’e indirecek dolar kuru 2.31 TL çıkıyordu. Başka hesaplar olduğunu söyledim.

İlginç şekilde IMF de daha genel bir proje çerçevesinde denge kurunu araştırmaya başlamış. “Dış Sektör Pilot Raporu” temmuz başında yayınlanmış. Ama varlığından yeni haberdar oldum.

Proje küresel dengesizliklerin nasıl düzelebileceğini araştırıyor. IMF cari işlemler dengesinin (açık ya da fazla) ekonominin temelleri ile uyumlu ve arzulanan düzeyden sapmasına dengesizlik diyor. Mali istikrarı olumsuz etkilediğini özellikle belirtiyor.

Düzeltme için dış fazla veren ülkelerin sorumluluğunu vurguluyor. Mutlaka paralarının değer kazanmasına izin vermelerini istiyor. Küresel likidite bolluğu ve sermaye akımlarının dış açık veren ülkelerde yarattığı politika açmazlarını hatırlatıyor.

Denge kuru karmaşık modeller aracılığı ile hesaplanıyor. Sonucu etkileyen faktörler arasında döviz rezervleri, dış açık/milli gelir ve net dış yatırım pozisyonunu/milli gelir gibi göstergeler için saptanan hedefler de var.

Rekor gene TL’de

Raporun izlediği 28 ülke arasında Türkiye de var. Arzulanan dış açık/milli gelir oranı yüzde 4 alınıyor. Bugünkü net dış yatırım pozisyonu/milli gelir oranı (yüzde 49) arzulanan sınırın üzerinde kabul ediliyor.

Esas sorumuza gelelim. Sonuçlar bir grafikle özetleniyor. Adı önemli: “Mevcut reel döviz kuru ile ekonominin temelleri ve arzulanan politikalarla uyumlu kur arasındaki farkın tahmini”.

Hayret! 28 ülke arasında parası en değerli gene Türkiye çıkıyor. Ne kadar? Maalesef tablo yok; sayıları grafikten okuyorum. IMF nokta tahmin yerine yüzde 10-20 bandını veriyor. Yani denge dolar kuru 2.00-2.20 TL aralığında çıkıyor. Bilginize...