İlk yarıda ödemeler bilançosu

Geçen haftayı yurtdışında geçirdim. İnternetim yoktu. Televizyona bakacak vaktim de olmadı. Türkiye’de olup bitenleri günü gününe izlememeyi önce yadırgadım. İnsanın iyi şeylere çabuk alıştığı söylenir. Sonra çok hoşlandım.

Aktarmalı uçuşları hiç sevmem. Bu kez gidişte ve dönüşte mecbur kaldım. Avusturya Havayolları’nın ve Viyana Havaalanı’nın methini çok işitmiştim. Ama İstanbul’a döndüğümde bavulum gelmedi. Başıma bir sürü iş çıkardı.

Esas şokumu Turkcell’in data hattı faturası ile yaşadım. Temmuz’da üç yazımı yurtdışından yollamıştım. Toplam 60 MB data için 600 TL fatura geldi. Megabiti 10 TL yani yurtiçi fiyatın tam bin katı ediyor. Pes!

Cari işlemler açığı

Pazartesi günü Merkez Bankası Haziran ödemeler dengesi verilerini açıkladı. Seyahat yüzünden Perşembe günü yazamadım. Bugün için ‘acaba bayatladı mı’ diye tereddüt ettim. Sonunda ilk yarı sonuçlarını değerlendirmek gerektiğine karar verdim.

Cari işlemler dengesi açısından Haziran verileri yeni bir bilgi taşımıyor. Dış açığın rekor hızla daraldığını zaten biliyorduk. Nitekim sonuç tahminlerle uyumlu çıktı. İlk yarıda cari işlemler açığı 6.7 milyar dolar çıktı.

Döviz sepeti bazında 2002’den bu yana en düşük ilk yarı dış açığıdır. 2008’in ilk yarısında cari işlemler açığı 27.7 milyar dolardı. Böylece düzeltmenin ne kadar sert olduğu da (21 milyar dolar) anlaşılıyor.

Yıllık bazda, Haziran 2008’de cari işlemler açığı 46.4 milyar dolara ulaşmıştı. Tarihi rekorunu 48.8 milyar dolarla Ağustos’ta kırdı. Haziran 2009’da yıllık açık 20.3 milyar dolarla Ekim 2005 düzeyine geriledi.

Düzeltmenin tümü ile dış ticaretten, özellikle ithalattaki çok sert düşüşten kaynaklandığını özellikle belirtelim. Buna karşılık hizmet dengesinin krizden çok az etkilendiği anlaşılıyor.

Sermaye hesabı

Çok konuşulan net hata noksan kaleminde geriye dönük revizyon yapılacağını Başkan Yılmaz haber vermişti. Bekleneceği gibi, ben de ilk ona baktım. 2008 yılındaki büyük dalgalanma daralmış. Yani net hata noksanda görülen döviz hareketleri sermaye hesabının ilgili kalemlerine kaydırılmış.

Buna karşılık, 2009’daki fazla sürüyor. İlk yarıda net hata noksan 8.5 milyar dolar fazla vermiş. Ayrıca 3.4 milyar dolar yabancı sermaye yatırımı ve 1.2 milyar dolar borsaya giriş olmuş. Üstüne döviz rezervleri 4 milyar dolar azalmış.

Bu dört kalemden giren dövizin toplamı 17.2 milyar dolar ediyor. 6.7 milyar dolar cari işlemler açığını düşünce ilk yarıda Türkiye’nin net dış borç geri ödemesine ulaşıyoruz: 10.5 milyar dolar.

Sayılar ilk yarıda Türkiye’nin dış borçlarını IMF’siz çevirebildiğini gösteriyor. O günlerde çok yazdık; IMF gereksizdir dedik. Son dönemde döviz ve faizde yaşanan gevşeme mali piyasaların bu gerçeği nihayet kavramaya başladığına kanıttır.