İlk yarıda dış ticaret
.
Geçen hafta ekonominin seçmen tercihlerine etkisine baktık. Seçim sonuçlarının ekonomiye muhtemel etkileri için bekliyoruz. Önümüzde yeni meclis başkanının ve Cumhurbaşkanı’nın seçilmesi ve yeni hükümetin kurulması var.
Geçen haftanın ikinci yarısından itibaren ekonomi gündemine dış kökenli mali piyasa gelişmeleri damgasını vurdu. Kur-faiz-borsa üçgeninde heyecanlı günler yaşandı. Belirsizlik ve beraberinde volatilite arttı. Bu konuda da beklemedeyiz.
O arada yeni veriler yayınlandı. Temel makroekonomik göstergelerin yıl ortası değerlerine bakma zamanı geldi. Olağandışı bir durum olmazsa, önümüzdeki günlerde veriler üstünde yoğunlaşmayı planlıyoruz.
Haziran verileri
Salı günü Haziran dış ticareti TÜİK tarafından yayınlandı. Böylece altı aylık veri seti oluştu. Dış ticaret ekonomik konjonktür açısından çok önemli bilgiler taşır. Örneğin ithalat iç talep düzeyinin, ihracat dış rekabet gücünün nispeten sağlıklı göstergeleridir. Dış ticaret açığı ise cari işlemler dengesinin ana belirleyicisidir.
Sayıları kısaca özetleyelim. Haziran’da ihracat, ithalat ve dış ticaret açığı, sırası ile 8.9 milyar dolar, 14.4 milyar dolar ve 5.5 milyar dolar oldu. Bir önceki yıla kıyasla artış oranları, aynı sıra ile, yüzde 14.2, yüzde 15.6 ve yüzde 18 ediyor.
İlk yarıda (Ocak-Haziran) ihracat, ithalat ve dış ticaret açığı, sırası ile 49.5 milyar dolar, 77.4 milyar dolar ve 28 milyar dolar oldu. Bir önceki yıla kıyasla artış oranları, aynı sıra ile, yüzde 23,9, yüzde 16,8 ve yüzde 6,1 ediyor.
Son yılda (Temmuz-Haziran) ihracat, ithalat ve dış ticaret açığı, sırası ile 95.1 milyar dolar, 150.6 milyar dolar ve 55.6 milyar dolar oldu. Bir önceki yıla kıyasla artış oranları, aynı sıra ile yüzde 21,3, yüzde 17,7 ve yüzde 11,2 ediyor.
Eğilim değişiyor mu?
Yakın geçmişi hatırlayalım. 2006 yazında yaşanan mali türbülans dış dengeyi olumlu etkilemişti. İç talebin gevşemesi ve TL’nin değer kaybı bir yandan ihracatı teşvik etmiş, aynı anda ithalatı yavaşlatmıştı.
Dış ticareti son ele aldığımız Nisan verilerinden sonra şöyle dedik: “Özetle, 2007 başında ihracatın hızlanması ve ithalatın yavaşlaması sonucunda dış ticaret açığının dolar bazında sabitlendiğini ve hafif düşüş eğiliminin belirdiğini söyleyebiliyoruz.”
Haziran dış ticareti bu gözlemle tutarlı durmuyor. Özellikle ithalat artış hızının tekrar ihracat artış hızının üstüne çıkması rahatsız edicidir. Ancak bu sonuca varmak için acele etmemekte yarar görüyoruz. Tek gözlemden genellemeye gitmek daima tehlikelidir.
İki hususu vurgulayalım. Haziran ve Temmuz aylarında TL’nin değeri rekor düzeyleri gördü. Aşırı değerli TL’nin dış ticaret dengesini olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır. Öte yandan dış kaynaklı bir mali türbülans ihtimali çok yükselmiştir. Geçen yıl dış dengeyi olumlu etkilediğini gösterdi.