İlk yarıda bütçe

Geçen hafta net kamu borcu verileri üzerinden ilk çeyrekte kamu dengesini hesapladık. Fazla verdiğini gördük. Arada ilk yarı için kamu maliyesinin belkemiğini oluşturan merkezi yönetim bütçesi gerçekleşmesi yayınlandı.
Bütçe disiplini ekonomik istikrar açısından hayatidir. Türkiye’nin son bir yılı bunu kanıtlıyor. İçeride ve dışarıda yakın dönemin en ciddi siyasi ve ekonomik sorunları yaşandı. Ama mali disiplin sayesinde bunlar bir krize yol açmadı.

Daha önce de değindik. Geçmiş kötü deneyimlerin etkisi ile kamuoyu hükümetin bütçe hedeflerini tutturacağına inanmakta zorlanıyor. Nitekim bu yıl maliye politikasının gevşeyeceği beklentisi yılbaşından itibaren çok seslendirildi. Ama karamsar beklentiler bir kez daha gerçekleşmedi.

Hazine nakit dengesi

Bütçe sonuçlarını iki ayrı kaynaktan izleyebiliyoruz. Biri Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan bütçe verileridir. Bütçe geliri ya da harcaması tahakkuk edince kaydedilir. İlle ödeme yapılması gerekmez.
Diğeri Hazine’nin yayınladığı nakit dengesi verileridir. Bekleneceği gibi burada Hazine kasasına giren ve çıkan fiili ödeme esastır. Aynı anda finansmanın da nasıl sağlandığı gösterilir. Bir diğer avantajı bütçeden birkaç gün önce yayınlanmasıdır.

Ekodiyalog ortağım Mahfi Eğilmez nakit dengesini öne çıkartır. Hazine eski Müsteşarı’ndan başka ne beklenir diyebilirsiniz. Ama haklı yanı var. Nakit hareketinin muhasebe oyunlarına izin vermediğini hatırlatır.

Hazine hesabında özelleştirme gelirleri, TMSF’den aktarımlar ve borç geri dönüşleri bütçe dışında tutuluyor. İlk yarıda bütçe 2.9 milyar YTL nakit açığı vermiş. İlk yarı milli gelirini 465 milyar YTL öngörüyoruz. Yani ilk yarıda bütçe nakit açığının milli gelire oranı binde 6 gibi düşük bir sayı çıkıyor.

Üstüne özelleştirme ve borç geri dönüşünden 2.3 milyar YTL nakit girişi var. Dolayısı ile onlar dahil bütçe nakit açığı 0.6 milyar YTL’ye geriliyor. Milli gelire oranı ise binde 1’e iniyor.

Bütçe fazla verdi

Tahakkuk bazında bütçe ise ilk yarıda 1.9 milyar YTL fazla verdi. Geçen yılın aynı döneminde 5.9 milyar YTL açık vardı. Dolayısı ile geçen yıla kıyasla bütçe dengesinde 7.8 milyar YTL düzelme gerçekleşmiş. Bu yıl daha sıkı maliye politikası uygulandığı çok açıktır.

İki gözlem yapmak istiyorum. İlkini daha önce de yazdım. Faiz dışı fazla hedefi yüksek enflasyon ortamının yarattığı muhasebe sorunlarına çözüm olarak öne çıkmıştı. Düşük enflasyonda bütçe dengesi tek başına yeterlidir. Yüksek enflasyona geri dönülmedikçe faiz-dışı fazlayı unutmakta yarar vardır.

İkincisi, Mayıs brüt borç stoğu, Haziran enflasyonu, beklenen büyüme vs, diğer veriler ilk yarıda net kamu borcunu ve oradan reel kamu dengesini hesaplama olanağını veriyor. İlk yarı milli gelirinin yüzde 4’ü, hatta biraz üstünde reel kamu fazlası öngörüyorum.
Özetlersek: İlk yarıda bütçe disiplinine tam not vermek gerekiyor. Hükümeti kutluyorum.