İlk çeyrekte dış ticaret
.
Ocak-Mart dönemi (ilk çeyrek) makro verileri ortaya çıkıyor. Enflasyon ve bütçe Nisan’da açıklandı. Dış ticaret, ödemeler dengesi ve sanayi üretimi geçen hafta yayınlandı. Haftaya istihdam gelecek. Sonuncusu ama en önemlisi milli gelir için Haziran’ı bekleyeceğiz.
Bugün dış ticaret verilerine bakıyoruz. Kamuoyu dış ticaret açığı ile yakından ilgileniyor. Haklı nedenleri var. Cari işlemler dengesi büyük ölçüde dış ticaret sonuçları tarafından belirleniyor.
Ayrıca dış ticaretin eğilimleri konjonktür hakkında yararlı bilgiler taşır. Örneğin ithalat iç talebin gücünü yansıtır. Aynı şekilde, ihracattaki değişim dış talebin büyümeye katkısı hakkında fikir verir. Ancak, tüm diğer verilerde olduğu gibi, dış ticareti değerlendirirken de ölçme sorunlarına dikkat etmek gerekir. Türkiye için dolar-euro paritesindeki hareketler öne çıkar. Doların değer kaybı dış ticaret sayılarında yapay şişmeler yaratır.
Veriler
Mart ayında ihracat yüzde 28 artışla 11.4 milyar dolar, ithalat yüzde 27 artışla 16.8 milyar dolar, dış ticaret açığı yüzde 25 artışla 5.4 milyar dolar oldu.
Yıllık bazda ise ihracat yüzde 30 artışla 117.1 milyar dolara, ithalat yüzde 26.7 artışla 184 milyar dolara, dış ticaret açığı da yüzde 21 artışla 66.8 milyar dolara yükseldi.
Son olarak ilk çeyrek verilerine bakalım. Ocak-Mart ihracatı yüzde 43 artışla 33.1 milyar dolar, ithalatı yüzde 40 artışla 49.1 milyar dolar, dış ticaret açığı yüzde 33 artışla 16 milyar dolar olmuş.
Yüksek artışların bir bölümü bu dönemde doların başta euro, diğer paralar karşısında değer kaybından kaynaklanıyor. Hesabı “.5 dolar + 0.5 euro” döviz sepeti ile yapmak bu sorunu kısmen çözüyor.
Sepeti kullanınca örneğin yıllık bazda artışlar, ihracat için yüzde 23’e, ithalat için yüzde 20’ye, dış ticaret açığı için yüzde 14’e geriliyor. Çıplak gözle görünen manzarayı özetleyelim. İhracat ithalattan daha hızlı artıyor. Ancak, mutlak değerler arasındaki fark nedeni ile buna rağmen dış ticaret açığı büyümeye devam ediyor.
Dış ticarette eğilimler
Şimdi sayılar üzerinde biraz çalışarak ne anlama geldiklerini somutlaştırmaya çalışalım. Hesabı gene döviz sepeti ile yapıyoruz. Tramo-Seat yöntemi ile mevsimlik etkilerden arındırıyoruz.
Uzun dönemli eğilimleri bulmak için en çok kullanılan yönteme HP filtresi deniyor. Kasım 2002’den Mart 2007’ye ithalatın uzun dönem artış eğilimi ihracat artış eğiliminin üstünde seyrediyor. Yani uzun dönem eğilimleri de dış ticaret açığında bozulmaya işaret ediyor.
Nisan 2007’de ise eğilim tersine dönüyor. Hâlâ öyle gidiyor. Yani son bir yılda uzun dönem eğilim dış ticaret açığında toparlanmaya dönüşüyor. Özetle dış ticaret açığının bugünkü düzey civarında duraklaması ihtimali çok yüksek duruyor.