İktisat camiasında skandal

Fevkalade önemli bir iktisat politikası düşünelim. Kamuoyunda birbirine zıt tezler çarpışsın. ABD için bütçe açığı ve kamu borcu düzeyi iyi örnektir. Türkiye’de döviz kuru ve dış açık benzerdir.

Önce ünlü, saygın ve meslekte ağırlığı olan iki iktisatçı kapsamlı bir ampirik araştırma yayınlasın. Verilerin tezlerden birini desteklediğini kanıtlasın. Yani o tezi savunanların eline kritik bir koz versin.

Sonra diğer kanattan daha az tanınan üç iktisatçı ampirik verileri kontrol etsin. Farklı sonuçlara ulaşsın. Hesapta hata yapıldığını, ayrıca veri tercihlerinde bazı düzensizlikler olduğunu saptasın. Sonuçlarını yayınlasın.

Hesap hatalı çıkınca

Son haftanın flaş olayı aynen böyle oluştu. Günlerdir yazılı ve sanal medyada sadece bu konuşuluyor. Türkiye’de olsa herhalde magazin basınına düşerdi: “Şok, şok şok - İktisatta skandal - Verilerle kim oynadı!”

İki iktisatçı Reinhart ve Rogoff’dur. Kriz üstüne yazdıkları “Bu Defa Farklı: Finansal Çılgınlığın 800 Yıllık Tarihi” (NTV, İstanbul 2010) çok ses getirmişti. Söz konusu araştırmayı temel alan makaleleri en saygın dergilerde 2010’da yayınlandı.

Hatalı bulgu kamu borcu/milli gelir oranında yüzde 90’ın kritik eşik oluşturmasıdır. Üzerinde büyüme duruyordu. Kemer sıkmacı Cumhuriyetçiler çok sevindi. Ama doğru hesapta ilişki kayboldu. Keynesci Demokratlar bayram yaptı.

Yoksa bilerek mi?

Ampirik çalışma yapanlar bilir. Excel’de devasa veri tabloları ve karmaşık formüller kullanılır. Dikkatin bir an dağılması yeter. Herkesin en büyük korkusudur. İnsanı biraz paranoyak yapar.

Başıma kaç kez geldi. Arzuladığım sonuç çıkınca özellikle huylanırım. Tekrar bakarım. Gene de kaçan olur. Bazılarını sonradan yakalarım. Neyse ki burası Türkiye; bizde bunlar sessizce geçiştirilir.

Acaba hesapla bilerek oynanmış mı? Zor soru budur. Doğrusu bu ikiliden beklemem. Nitekim excel hatası diyorlar. Ancak bulgularından çıkartılan abartılı sonuçlara ses çıkarmadıkları da görülüyor.

Ayrıntılı özet için The Economist’in son sayısını (Free Exchange) öneriyorum.