Halk oylaması
.
Mali piyasalar siyasi gerginliğin etkisini üzerinden atmaya çalışıyor. BIST-100 haftayı 80 bini aşarak kapattı. Gösterge faiz yüzde 6.2’ye geriledi. Sepet kur 2.17 TL civarında istikrar kazandı.
CNBC-e tüketici güven endeksi Haziran sonuçları açıklandı. Bekleneceği gibi, iç ve dış gelişmeler endeksi bu yılın en düşük değerine çekti. Ama hâlâ geçen yılın üzerinde seyrediyor. Aysonunda TÜİK’in güven endeksine bakacağız.
Olaylar Merkez Bankası beklenti anketine de yansıdı. Bir: 2013 için büyüme tahmini ilk kez yüzde 4’ün altını gördü: yüzde 3.9. İki: yılsonu dolar kuru tahmini 1.87 TL’ye yükseldi. Yılbaşından bu yana 1.82 TL idi.
Niyetim milli gelir verileri ile devam etmekti. Büyümenin kalitesi beni tedirgin ediyor. Örneğin ilk çeyrekte tasarruf oranı geriledi. Özel kesimin makina-teçhizat yatırımlarında toparlanma da çok kısıtlı kaldı. İkisi tatsız haberdir.
Temsili demokrasi
Gezi olayları çok ilginç bir siyasi gelişmeyi tetikledi. Hükümet planladığı yapılaşmayı halka sormaya karar verdi. Taraflar arasındaki anlaşmazlıkta vatandaşın hakemliğine başvurulmasıdır. Benim bildiğim Türkiye’de ilk kez oluyor.
Temsili demokrasi aslında halk oylaması ile çelişir. Adı üstünde: Vatandaş yetkisini seçtiği temsilciler aracılığı ile kullanır. Özellikle İngiliz geleneği doğrudan katılıma şüphe ile bakar. Küçültücü bir sözcük (mob) kullanılır. Güruh, çete, ayaktakımı, vs. demektir.
Nitekim ABD anayasasında halk oylaması yoktur. İngiltere’de Parlamento’nun hakimiyeti mutlaktır. Halkın hakemliğine başvurulması istisnadır. Çok özel durumlarda (AB üyeliği) olabilir. Bizde de halk oylaması anayasa değişikliği ile sınırlıdır.
Yerel yönetim
Ancak yerel yönetim düzeyine gelince işler değişir. Halk oylaması meşru ve yararlı kabul edilir. Neden? Çünkü halkın hakemliğini gerektiren yerel sorunlar somut projelere odaklanır. Şu park yapılsın mı? Bu yol açılsın mı?
Özellikte ABD’de eyalet, ilçe ve kent yönetiminde halk oylaması yaygındır. Farklı vatandaş inisiyatiflerine de rastlanır. Kaliforniya en ünlüsüdür. Artan demokratik katılımın yerel yönetimde etkinliği olumlu etkilediği görüşü yaygındır.
Özetleyelim. Gezi’nin geleceğinin vatandaşa sorulmasını destekliyorum. Uzlaşmazlıklar için bir çözüm örneği oluşturacaktır. Demokratikleşme yolunda küçük ama anlamlı bir adımdır.