Gıda enflasyonu

Euro bölgesinin sorunlarından mutlu olanlar var. AB’ye zaten bir türlü ısınamayan İngiliz sağı euro’ya karşı kanının son damlasına kadar sterlini savunur. Şimdi euro beş yıl içinde dağılır diyorlar. İngiltere’den euro haberleri okurken gazetenin kimliğine bakın.
Roubini tersini düşünüyor. Euro’nun değer kaybını olumlu buluyor. İhracat artışının düzeltmeyi kolaylaştıracağını
ve bu anlamda euro üzerindeki baskıları hafiflettiğini söylüyor. Bana daha makul geliyor.

G-20 zirvesinde konuşan ABD Hazine Bakanı Geithner “dünya ekonomisinde canlanma için kimse Amerikan tüketicisine güvenmesin” demiş.

Dış fazla veren ülkeleri (Çin, Almanya ve Japonya) küresel talebe katkıda bulunmaya çağırmış.

Dikkatli okuyucum Özgür Sarıkaya hatırlattı. Pazar günü “rutubetten nem kapmak” derken bir uyumsuzluk hissettim ama üstünde durmadım. Doğrusu “buluttan nem kapmaktır”. Özür diliyorum.

En çok fakiri vurur

Mayısta tüketici fiyatlarının gerilemesini önemsiyoruz. 2003’ten bu yana mayısta enflasyonun ilk kez eksi çıktığını geçen yazıda belirttik. Özellikle gıda fiyatlarında beklenen ama bir süredir gerçekleşmeyen düzeltmeden kaynaklandığını söyledik.

Gıda harcamasının tüketici bütçesindeki payını kişi başına gelir belirler. Türkiye’de tüketim harcamalarının dörtte birini oluşturur. Zengin ülkelerde bunun yarısıdır.
O nedenle Türkiye’de tüketici enflasyonu gıda fiyatlarına daha duyarlıdır.

Bunlar ortalamalardır. Düşük gelirli kesimlerin bütçesinde gıda harcamasının payı daha da yükselir. Gıda fiyatlarının artması fakirleri özellikle vurur. Reel gelirleri daha çok düşer. Hayat pahalılığını daha çok hissederler.

Gıda fiyatlarının oluşumu da özellikler gösterir. Arzda doğal koşulların etkisi yoğundur. Kuraklık, don, hastalık vs. mahsulü ve oradan fiyatları etkiler. Ayrıca mevsimlik dalgalanmalar da yüksektir.

Bütün bu nedenlerle gıda fiyatlarını yakından izlemek gerekir. Bir süredir biz de bunu yapıyoruz. Enflasyon üzerinde gıda fiyatlarının etkisini ayrıştırmaya çalışıyoruz. Bulguları okuyucularla paylaşıyoruz.

Kırılma ve düzeltme

Son üç yılın en ilginç gelişmelerinden biri, gıda fiyatlarında uzun dönemli eğilimden bir sapmanın ortaya çıkmasıdır. Kırılma tarihi 2007 başıdır. 2003-2007 arasında gıda endeksi trend etrafında dalgalanıyordu. O tarihten itibaren hızla yükselmeye başladı.

Grafikteki kesintisiz çizgi mevsimlik etki düzeltilmiş gıda fiyatları endeksini gösteriyor. Kesikli çizgi ise endeksin uzun dönem eğilimini veriyor. İlk dört yılda fiyatlar uzun dönemli eğilimi takip ediyor. Ama sonrasında bir yükseliş dönemi başlıyor.

İki ihtimal vardır. Birincisi, gıda fiyatlarındaki kalıcı bir eğilim kırılmasıdır. Arz ve talep koşulları gıda ürünleri uzun dönemli nispi fiyatlarını değiştirmiştir. Daha açık söyleyelim. Artık gıda ürünleri pahalı kalacaktır.
Diğeri, eğilimde geçici bir sapma yaşanmasıdır. Bir süre sonra koşullar normalleşecek ve fiyatlar tekrar uzun
dönemli eğilime yaklaşacaktır. Bu takdirde eninde sonunda gıda fiyatlarında bir düzeltme yaşanacaktır.
Hangisi? Doğrusu bilmiyorum. Mayısta görülen sert düşüş düzeltmenin başlaması anlamına gelebilir. Gelmeyebilir de...

Gıda fiyatlarını yakından izlemeye
devam edeceğim.