Gelişmenin ölçülmesi

İstanbul bir dünya kenti olma yolunda önemli adımlar atıyor. Ülkenin ve bölgenin en büyük metropolü olmasının sağladığı olanakları zaten vardı. Ekonomik istikrar ve AB ile üyelik müzakereleri bu süreci hızlandırdı. Bu hafta bizi yakında ilgilendiren önemli bir toplantıya evsahipliği yaptı. Toplantı Devlet Planlama Teşkilatı ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun katkıları ile zengin ülkeler kulübü diye bilinen İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından düzenlendi.

Bilinen nedenlerle IMF ve Dünya Bankası Türkiye’de daha çok tanınıyor. Aslında OECD en az onlar kadar önemli bir kurumdur. 1947’de Marshall planını uygulamak üzere Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı adı altında kurulmuştu.

1960’da bugünkü halini aldı. Ama üye yapısı gelişmiş sanayi ülkeleri ile sınırlanmıştı. Soğuk savaşın cilvelerinden biri olarak Türkiye aralarına katılmıştı. Şimdi yükselen piyasaların tümünü kapsıyor.

Sağlıklı verinin önemi

Toplantının tam adı şöyle: “İkinci OECD Dünya İstatistik, Bilgi ve Politika Oluşturma Forumu”. Her forumun bir ana teması oluyor. İlkinde “temel göstergeler” ele alınmış. Bu kez “toplumların gelişimini ölçme ve teşvik etme” incelendi.

Modern toplumun ayırdedici özelliği içerdiği ilişkilerin karmaşıklığıdır. Dolayısı ile olup bitenler hakkında doğru ve işe yarar bilginin üretilmesi çok önem kazanır. Aynı anda da zorlaşır.

Makroekonomiden örnek verelim. Büyümenin hızlanmasını, enflasyonun düşmesini, işsizliğin azalmasını, gelir dağılımının düzelmesini herkes ister. Söylemesi kolaydır. Ama çok ciddi ölçme sorunları içerdikleri de o ölçüde açıktır.

Çok uzak değil, 100 yıl önce bugünkü anlamda milli gelir, enflasyon, işsizlik, ödemeler dengesi verileri yoktu. İktisat politikaları bir sis ortamında, el yordamı ile tasarlanır ve uygulanırdı. O ölçüde etkinlikleri de düşüktü.

Tıpla benzetme yapabiliriz. Röntgen, ultrason, tomografi, MR vs. çok sayıda yeni teknoloji hekimin hastalığa doğru ve erken teşhis koymasını mümkün kıldı. Sağlıklı veri akımı aynı desteği iktisat politikası sorumlularına vermektedir.

Üç amaç

Forumun katılanlar listesi çok etkileyici idi. Dünya çapında uzmanlar kendi aralarında önemli sorunlara çözüm bulmak için tartıştılar. Bekleneceği gibi yoğun tempoda geçen üç günü özetleme olanağım yok. Kısaca üç amacını okuyucularımla paylaşacağım.

Bir: Toplumsal gelişimin ne anlama geldiğine dair tartışmaları güçlendirmek. Özellikle politika hedeflerinin toplum tarafından içselleştirilmesi çok önemlidir. Bu nedenle gelişme tanımlarının oluşturulmasında toplumun aktif rol almasını savunuyor.

İki: Gelişme göstergelerinin etkinliğini ve onların politika yapımında kullanılmasını iyileştirmek. Ölçme sorunlarının asgariye indirilmesinin önemi biliniyor. Forum ayrıca verilerin politika yapanlar tarafından daha etkin kullanılmasını istiyor.

Üç: Bu amaçlar doğrultusunda insanları ve kurumları harekete geçirmek. Bunu çok önemsiyorum. Verilerin üretim ve kullanım aşamalarının kurumsallaştırılmasının mutlaka teşvik edilmesi gerekiyor.

DPT ve TÜİK yönetimlerini bu başarılı toplantı için kutluyorum.