Ekim enflasyonu

Ekim ayı enflasyon verileri TÜİK tarafından yayınlandı. Tüketici fiyat artışlarının ekimde hızlandığı yönünde işaretler vardı. Önce Merkez Bankası bu ihtimali seslendirdi. Ardından İstanbul Ticaret Odasının hazırladığı endeks çok yüksek çıktı.

Buna karşılık TÜFE’de ay içi beklentileri yüzde 1.0 civarında yoğunlaşıyordu. Nitekim Merkez Bankası anketinde en yüksek tahmin yüzde 1.5 olmuştu. Buna karşılık gerçekleşme yüzde 1.8 oldu. Bu da yıllık enflasyonu yüzde 7.7’ye tırmandırdı.

Genellikle enflasyon analizini TÜFE üstünden yapıyoruz. Nedeni enflasyon hedefinin tüketici endeksi ile saptanmasıdır. Üretici fiyat endeksini (ÜFE) ise yan gözle izliyoruz. Üretici fiyatları ekimde yüzde 0.1 düştü. Yıllık ÜFE artışı ise yüzde 4.4’e geriledi.

Ne oluyor?

Ekim TÜFE enflasyonunun beklenenin epey üstünde çıkması ilginç bir ana rasladı. Ekim içinde doların 1 YTL’ye yaklaşması ortamı germişti. Hatta ihracatçılar Para Politikası Kurulu toplantı günü tam sayfa gazete ilanları ile Merkez Bankası’ndan faiz indirimi istemişlerdi. Türkiye’de özellikle para politikasının ciddi bir bölünmeye neden olduğu biliniyor. Bir kesim kayıtsız şartsız sıkı para politikasını savunuyor. Gecelik faizlerin indirilmesine karşı çıkıyor. TL’nin değer kazanması ile faiz kararı arasındaki ilişkiyi reddediyor.

Diğer kesim uygulanan para politikalarını eleştiriyor. TL’nin değerindeki artışın esas nedeni olarak faizin gereksiz yere yüksek tutulmasını gösteriyor. Dolayısı ile faizin daha da hızlı indirilmesini savunuyor. Ben bu kesimde yer alıyorum.

Ekim enflasyonuna tepkileri bu gözle okuyabilirsiniz. Yüksek faizi sevenler enflasyondaki yükselişin tehlikelerini vurgulayacaklar. Bu durumun faiz indirimlerinin durmasını zorunlu hale getirdiğini söyleyecekler.

Yüksek faizi sevmeyenler ise enflasyondaki yükselişi önemsizleştirmeye çalışacaklar. Geçici unsurların etkisini anlatacaklar. Enflasyondaki düşüş eğiliminin sürdüğünü iddia edecekler. Dolayısı ile faiz indirimlerinin devam etmesini talep edecekler. Bu tarafta olduğumu yukarıda belirttim.

Gıda fiyatları ve enflasyon

2006 yazı sonrasında tarım ürünlerindeki fiyat artışlarının enflasyona olumsuz etkisi çok sık konuşulur oldu. Bu sonhabar özellikle işlenmemiş gıda ürünü fiyatlarında yüksek artışlar görüldü. Ekim enflasyonunun yüksek çıkmasında da bunlar çok etkili oldu.

Aşağıdaki grafikte düz çizgi TÜFE endeksini, kesikli çizgi gıda alt grubu endeksini gösteriyor. Yeni endeksin başladığı Ocak 2003’ten bugüne geliyor. Olaya artış hızı yerine endeks değerleri ile bakmak yanlış anlamaları engelliyor.

Bekleneceği gibi, gıda fiyatları genel TÜFE’ye kıyasla çok daha dalgalı bir seyir izliyor. Gıda fiyatları bazen hızla geriliyor. Başka dönemlerde hızlı artışlar yaşanıyor. Ancak genel eğilimin enflasyonun üstünde olmadığı da grafikte çok net şekilde görülüyor.

Şöyle özetleyelim. Gıda fiyatları enflasyonun yüksek seyretmesinin nedeni değildir. Buna karşılık enflasyonun dalgalanmasını etkilemektedir. Bundan sonra ne olur? Yerim bitti, onun bir başka yazıda ele alacağım.