Ekim dış ticareti

Küresel mali piyasalar İrlanda ve Kore şoklarından sonra moral depolamaya çalışıyor. Ortalığa bu kadar çok likidite saçılınca kötümserlik de kısa sürüyor. Nitekim borsalar yatay seyre geçti. Döviz piyasaları da sakinledi. Euro dolar paritesi 1.31’de kaldı.

Euro bölgesinde İrlanda ve Yunanistan’ı kimlerin izleyeceği üzerine polemik sürüyor. Portekiz küçük bir ülke; sorunları artsa bile bölgeye fazla hasar vermez. Dolayısı ile gözler İspanya’ya çevrildi. Abartıldığını düşünüyorum.

Euro bölgesinde çok kritik bir tartışmaya dikkat çekelim. Mali krizde oluşan faturaya borç verenler de katılmalı mı?

Almanya “evet” diye bastırıyor. Mali kesimin bu yönde bir düzenlemeye sıcak bakmadığı çok açık. Bana makul geliyor. Yarın Kasım enflasyonu açıklanıyor. Beklenenden düşük gelmesi ihtimali belirdi. İTO‘nun İstanbul Geçinme Endeksi Kasım’da yüzde 0.3 arttı. Gıda fiyatlarındaki düşüş belirleyici olmuş. Merkez Bankası uyarmıştı.

Veriler

Ekim dış ticareti Salı günü TÜİK tarafından yayınlandı. Dış ticaret açığının yüksek gelmesi bekleniyordu. Beklenenin de üstünde çıktı. Mevcut tehlikeli eğilimin giderek güçlendiği iyice ortaya çıktı.

Kısaca sayıları görelim. Ekim’de ihracat yüzde 9 artışla 11 milyar dolara, ithalat ise yüzde 36 artışla 17 milyar dolara yükseldi. Dolayısı ile geçen yıl 2.7 milyar dolar olan dış ticaret açığı 6.3 milyar dolara tırmandı.

Ekim için tarihin en yüksek ithalatı ve dış ticaret açığıdır. Şaşırtıcı değildir. Geçen yazıda uyarmıştım.

İthalatın ve dış ticaret açığının her ay yeni rekorlar kırmasına alışmak gerekiyor.

İlk on ayda ihracat yüzde 11,4 artışla 93 milyar dolara, ithalat yüzde 31 artışla 148 milyar dolara yükseldi.

Dolayısı ile dış ticaret açığı 25 milyar dolar artarak 55 milyar dolara tırmandı.

Son olarak yıllık toplamlara bakalım. İhracat 112 milyar dolar, ithalat 176 milyar dolar, dış ticaret açığı 66 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı yıl sonunda 70 milyar dolara ulaşacaktır.

Eğilimler

Kısa dönemli eğilimleri saptamak için çıplak verilerde üç işlem gerekiyor. Önce dolar yerine “yarım dolar + yarım euro” döviz sepeti kullanılıyor. Sonra takvim ve mevsim etkileri temizleniyor.

Ekim’de ihracattan nispeten iyi bir haber geldi. Haziran-Eylül arasında ihracat azalmıştı. Ekim’de (Eylül’e kıyasla) yüzde 6.8 arttı. Önceki dört ayın düşüşünü ancak telafi ediyor. Mayıstan ekime ihracat artışı sadece yüzde 1’dir.

İthalat artışı ise giderek hızlanıyor. Ekimde yüzde 8.2 ile ihracatın 1.4 puan üstünde gerçekleşti. Böylece Mayıs-Ekim dönemi ithalat artışı yüzde 18’e ulaştı. Yakın gelecekte bu eğilimin değişmesi için bir neden gözükmüyor.