Dünyada tasarruf oranları
.
Son iki yazıda dünyada dış açık ve dış fazlanın dağılımına baktım. Türkiye’nin hassas bir sorununa girdiğimi biliyordum. Nitekim tablolar yararlı olmuş. Çok sayıda okuyucumdan mesaj geldi.
Tablolara bütçe açığını ve böylece özel kesim gelir-harcama dengesini eklemiştim. Sonuncusu özellikle dikkat çekmiş. Özel kesim gelir-harcama farkında Türkiye uzak ara en kötü durumda çıkıyordu.
Bu koşullarda dünyada iç tasarruf oranları ile devam etmeye karar verdim. Her zaman olduğu gibi, Dünya Bankası’nın kolay erişilen veri setine gittim. Benzer bir karşılaştırmanın iç tasarruf oranları için yapılabileceğini gördüm.
Gayri safi tasarruf oranı
Dünya Bankası “gayrisafi tasarruf oranı” diyor. Neden “gayrisafi”? Milli gelir verileri ile hesaplanıyor. Milli gelir ise sabit sermayede eskime payını (amortisman) kapsıyor. Nitekim tam adı gayrisafi yurt içi hasıladır (GSYİH).
Maalesef pek çok ülke için 2011 verileri hâlen yayınlanmamış. Dolayısı ile 2010 yılını kullanıyorum. Dış denge tablolarındaki yirmi ülkeden petrolcüleri (S. Arabistan, Norveç, Rusya) çıkardım. Bazı G-20 üyelerini ekledim. 21 ülke oldu.
Kalabalık grafik zor okunuyordu. Sayıyı 14’e indirdim. Çin, Almanya, Hollanda, Japonya gibi tasarruf oranının yüksekliği bilinen ülkeleri koymadım. Singapur ve İsviçre’yi tuttum. Hatırlatma: Rekor yüzde 50 ile Çin’dedir.
2010 yılında Türkiye’nin tasarruf oranı yüzde 13,7’dir. Not: 2011’de yüzde 12,2’ye geriledi. Sadece iki ekonomide iç tasarruf oranı Türkiye’nin altındadır: İngiltere (yüzde 11,9) ve ABD (yüzde 12). Gerisinde ciddi şekilde daha yüksektir.
Grafiği dikkatle inceleyin. 2010’da Türkiye ancak ABD ve İngiltere kadar tasarruf yapmaktadır. 2011’de onların da altında çıkması ihtimali yüksektir.
Özel kesim tasarruf oranı
İç tasarrufun iki bileşeni vardır: Özel tasarruf ve kamu tasarrufu. Bütçe dengesi kamu kesimi net tasarrufunun genelde iyi bir göstergesidir. Dolayısı ile onu kullanarak özel kesim tasarruf oranı bulunabilir.
Dünya Bankası verilerinde nakit bütçe dengesinin milli gelire oranı yer alıyor. Toplayarak özel kesim tasarruflarını elde ettim. Kesinkes değildir; sıralama için yeterlidir.
Türkiye uzak ara en düşük özel kesim tasarruf oranına sahip: Yüzde 15,9. Ardından Brezilya (yüzde 19), Kanada (yüzde 20,5), İtalya (yüzde 20,8), İngiltere (yüzde 22), ABD (yüzde 22,1), Fransa (yüzde 24,2), İspanya (yüzde 24,2) vs. geliyor.
Ayrıntıya inince resmin daha da bozulduğu açıktır. ABD’de bile özel kesim tasarrufları Türkiye’den yüksek çıkıyor. Neden? Hangi politikaların sonucunda? Ne zamandır? Bu kritik sorular “vatandaş çok müsrif” diyerek geçiştirilemez.