Döviz spekülasyonu ve faiz

Zenginin parası züğürdün çenesini yorarmış. Bizimki de biraz öyle oldu. İki haftadır yabancıların menkul TL varlıklarından elde ettikleri gelirle uğraşıyoruz. Önce ödemeler dengesi muhasebesine baktık. Dış açık hesabına dahil edilmediğini saptadık.

Ardından yabancıların TL varlıklarından sağladığı yüksek getirinin analizine geçtik. 2007’de devlet tahvilinin dolar cinsinden yüzde 45.6 getirisinde iki farklı köken bulduk: Faiz geliri ve sermaye kazancı. İkincisi çok daha büyük çıktı. Döviz tutanların ödediğini söyledik.

Faiz geliri ve sermaye kazancı genellikle kamuoyunda aynı kefeye konuyor. Halbuki çok farklı mekanizmalardan kaynaklanıyorlar. Sağlıklı bir analiz için mutlaka ayrıştırılmaları gerekiyor.

Dolar, euro ve yen

Döviz kurlarındaki değişimden para kazanmak Türkiye’ye özgü bir durum değildir. Mali piyasalarda döviz kuruna oynayan çok sayıda spekülatör vardır. Şu ya da bu şekilde tüm paralarla ilgilenirler.

Aşağıdaki tüm örneklerde 27 Şubat 2008 ve bir yıl öncesinin döviz kurlarını kullanıyorum. Verileri bu hafta çıkan The Economist dergisinin (1-7 Mart 2008) son sayfasından aldım.

Euro-dolar spekülasyonu ile başlayalım. Euro dolar paritesi bir yılda 1.32’den 1.52’ye yükselmiş. Nominal faizleri ihmal edelim; zaten az çok aynıdır. Euro spekülasyonu yapan bir dolar yatırımcısı yıllık yüzde 15.2 getiri sağlamış.

Dolar-yen spekülasyonu ile devam edelim. Yenin dolar karşısındaki değeri bir yılda 118’den 107’ye yükselmiş (dün 103’ü gördü). Yine faiz farkını ihmal edelim. Dolar yatırımcısı yen spekülasyonundan yüzde 10.2 getiri elde etmiş.

Dikkatinizi çekerim. Örnekler istikrarsız, tehlikeli ya da küçük ülkeler değildir. Üç dünya devinin parası, dolar, euro ve yen üzerine yapılan spekülasyonun getirileridir. Döviz spekülasyonu çok risklidir ama çok da para kazandırır.

Brezilya örneği

Latin Amerika ile devam edelim. Brezilya Reali’nin dolar karşısındaki değeri bir yılda 2.11’den 1.67’ye yükselmiş. Sadece kur değişimi reale yönelen dolar yatırımcısına yüzde 26.4 getiri sağlamış.

Ya Türkiye? YTL’nin dolar karşısındaki değeri bir yılda 1.41’den 1.18’e yükselmiş. Sadece kur değişimi TL’ye geçen dolar yatırımcısına yüzde 16.4 getiri sağlamış. Kur etkisi Brezilya’dan tam 10 puan daha düşük çıkıyor...

Karşılaştırmayı tamamlamak için yerli para ile faizleri ekleyelim. Bir yıl önce nominal faiz Brezilya’da yüzde 13 iken Türkiye’de yüzde 20 imiş. Buradan dolar yatırımcısının toplam getirisini hesaplıyoruz: Brezilya’da yüzde 42.8 ve Türkiye’de yüzde 43.4.

Dikkat: Kur getirisinde 10 puan düşük olan Türkiye toplam getiride 1.4 puan öne geçti. Nedeni çok açıktır. Türkiye’de faiz Brezilya’dan 7 puan daha yüksek olduğu için faizin yabancı getirisine katkısı yüksektir.