Döviz rezervi ve kısa vadeli borç

CNBC-e tüketici güven endeksi sonuçları yayınlandı. Kasımda başlayan yükseliş eğilimi aralıkta devam ediyor. Özel tüketim son çeyrek büyümesine artı katkı yapabilir. Ocak öncü verisi ise düştü. Mevsim etkisi olabilir.

Para Politikası Kurulu bugün toplanıyor. Piyasada çoğunluk faizlerin sabit tutulacağını düşünüyor. Borçlanma faizinde 0.25 puan indirim bekleyen bir azınlık var. Sürpriz yapabilir diyenlere de rastlanıyor.

Para politikasının hassas noktası döviz kurudur. Son ay içinde TL değer kazandı. Merkez Bankası’nın koyduğu tehlike sınırına yakındır. Japonya’nın yeni gevşek para politikası TL üzerinde değerlenme baskısını güçlendiriyor.

Uluslararası Yatırım Pozisyonu kasım sonuçları Merkez Bankası tarafından açıklandı. Türkiye’nin net dış yükümlülükleri 392 milyar dolara tırmandı. Milli gelirin yüzde 50’sidir. Geçen yıl 320 milyar dolardı. Aralık verisi çıkınca ayrıntısına bakacağım.

Dış açık ve döviz rezervi

Genelde bir ülkenin döviz rezervinin yüksek olması olumlu karşılanır. Bir tür sigorta gibi görülür. Kırılganlığı azalttığı düşünülür. Nitekim Başbakan Erdoğan da konuşmalarında bu konuyu vurguluyor. Rezerv artışını hükümetin başarı göstergesi olarak sunuyor.

Aksini iddia etmiyorum. Gene de biraz şeytanın avukatlığını yapmak istiyorum. Unutmayın: Şeytan ayrıntıda gizlidir. Çünkü döviz rezervindeki artışın kendisi kadar kaynakları da önemlidir.

Dış fazla veren bir ekonomide rezerv artışını anlamak kolaydır. Ülke harcadığından fazla döviz kazanıyor. Bunun bir bölümünü kenara ayırıyor. Rezerv biriktiriyor. Çin, Almanya, Suudi Arabistan, Rusya vs. bu durumdadır.

Ya dış açık veren bir ekonomi? Tanım gereği harcadığından az döviz kazanıyor. Özel bir hâli ayıralım: Yabancı sermaye yatırımları dış açıktan büyüktür. Bu takdirde net borcu artmadan rezerv biriktirebilir.

Bunun dışında dış açık veren ekonomide rezerv artışı kadar dış borç artışı kaçınılmazdır. Bankadan borç alıp bir bölümünü mevduata yatırmaya benzer. Rezervdeki her artış dış borcun aynı miktarda yükselmesi ile mümkün olur. Net dış borç değişmez.

Rezerv/kısa vadeli borç oranı

Kısa vadeli dış borç verilerini Merkez Bankası yayınlıyor. Kasım 2012 itibariyle 101 milyar dolar; 2011’e göre 19 milyar dolar arttı. 2002’de ise 16 milyar dolardı.

Ya Merkez Bankası döviz rezervi? Kasım 2012’de 100 milyar dolar; yılbaşına göre 22 milyar dolar arttı. 2002’de ise 27 milyar dolardı.

Döviz rezervlerinin kısa vadeli dış borcu karşılama oranına bakalım. 2002 sonrasında seyri aşağıdaki grafiktedir. En yüksek oran 2007’de: Yüzde 165. En düşük 2011’de: yüzde 95. 2012’de küçük bir artış var ama oran hâlâ 100’e ulaşamadı.

Resim çok nettir. Evet, döviz rezervi artıyor. Ama borç para ile artıyor. Sanırım mesajı aldınız. Benden söylemesi...