Döviz kurunun serüveni

Dünya borsaları haftanın ilk gününü kötü geçirdi. Tokyo yüzde 6, Hong Kong yüzde 12 değer kaybetti. Yazıya oturduğumda New York açılmamıştı. Ama Londra yüzde 2, Paris yüzde 4 aşağıda idi.

Öte yandan doların euro ve diğer Avrupa paraları karşısında değerlenmesi sürüyordu. Euro paritesi 1.24’e inmişti. Bir hafta önce 1.35 olduğunu hatırlatalım. Geçen haftaya kadar 100’ün üstünde olan Japon yeni ise 95’in altına yerleşmişti.

Daha ilginci, güne kayıpla başlayan İstanbul Borsası son baktığımda artıya geçmişti. Paralelinde, döviz kurunda da bir gevşeme gözleniyordu. Paritenin lehinde seyretmesine rağmen dolar 1.68’in altına inmişti.

Döviz sepeti kurları

Son iki haftadır Türkiye döviz piyasaları gergin günler geçiriyor. Kur hareketinin bekleniyor olması ya da Türkiye’nin kontrolü dışında küresel dinamiklerden kaynaklanması bu sonucu değiştirmiyor.

Vatandaşın döviz kuruna duyarlılığını bildiğimiz için, son yazılarda bu konuyu işliyoruz. Neler oldu ve neler olabilir sorularını cevaplamaya çalışıyoruz. Bu bağlamda 2001 sonrasında kurun seyrini hatırlatmakta yarar gördük.

Parite oynamalarının etkisini kısmen düzeltmek için “0.5 euro + 0.5 dolar” döviz sepetini kullanıyoruz. Bu yöntem artık yaygın kabul görüyor. Euro ve dolar kurlarının tam ortasında yer alması algılamayı kolaylaştırıyor.

Merkez Bankası’nın açıkladığı günlük kurları izliyoruz. Seriyi sepetin 1 YTL’yi aştığı 1 Nisan 2001’den başlattım. Düne kadar geliyor. Yani yedi yıl yedi ayı kapsıyor. Sonuçlar grafikte yer alıyor. Bu dönemde kurda küçüklü büyüklü çok sayıda dalga yaşandığı net şekilde görülüyor.

TL’nin dalgaları

Sepet en yüksek değerine 1.94 ile Cuma günü (24 Ekim) ulaşıyor. Dün tekrar 1.90’ın altına gerilemişti. Bundan önce 1.90’ın üstüne çıktığı tek tarih yirmi sekiz ay öncedir. 27 Haziran 2006’da 1.91 olmuştu.

Krizle başlayan ilk yukarı dalga Ekim’de kuru 1.63’e taşıyor. Sonra inişe geçiyor. Nisan 2002’de 1.21’e geriliyor. Seçimle birlikte ikinci dalga başlıyor. Irak Savaşı ile (Mart 2003) 1.80’e çıkıyor. Savaş sonrası tekrar düşüş eğilimi hâkim oluyor.

Aralık 2003’te ve Mayıs 2004’te iki kez döviz piyasasında gerginlik kuru tırmandırıyor. Ama eğilim değişmiyor. Sepet 1.50 civarında dalgalanıyor. 2005’te ve 2006 başında Merkez Bankası’nın büyük döviz alımları yaptığını hatırlatalım.

Mayıs 2006’daki küresel türbülans döviz piyasasını vuruyor. Sonrasında yavaş ve dalgalı bir düşüş var. Bu yılın ilkbaharında tekrar 1.70’i aşıp ardından 1.50’lere dönüyor. Böylece son yukarı dalgaya geliyoruz.

Sepetin dönem ortalaması 1.53 çıkıyor. Uzun süre 1.50-1.70 aralığında dalgalanıyor. Böylece esas soruya geliyoruz. Küresel mali kriz ortalamada ve dalga sınırlarınde artışa yol açacak mı? Ben “evet” diyorum. Ayrıntılar bir başka yazıya kaldı.