Domates fiyatları

Dünya borsaları yatay seyrediyor. Batı ülkelerinde Noel tatili ve yılbaşı yaklaştı. Çalışanların primleri yıl sonu kapanış değerlerinden çok etkilenir. Son bir yükseliş olabilir mi? Bu gergin ortamda pek ihtimal vermiyorum.

Euro bölgesinde çıkar çatışmaları şiddetlendi. Borçlanmakta zorlanan üyeler herkesin birbirine kefil olacağı euro tahvilleri istedi. Bekleneceği gibi Almanya sert tepki gösterdi. Müşterek euro tahvili projesini veto etti.

Öte yandan euro dolar karşısında değer kazanıyor. Parite tekrar 1.34’e geldi. Altın ise 1.400 dolar sınırını da aştı. Mali piyasaları anlamak gerçekten çok zor. “Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu!” denir.

Bu hafta iki önemli gösterge yayınlanıyor. Yarın ekim sanayi üretimi çıkıyor. Son çeyreğin ilk üretim verisidir. Cuma günü ise üçüncü çeyrek milli geliri açıklanıyor. Büyüme hızını ve ayrıntılarını merakla bekliyoruz.

TÜİK yayınlıyor

Enflasyon muhabbeti bitmiyor. Pazar günü enflasyonun üç alt göstergesine baktık. Gıda fiyatlarında büyük dalgalanma olduğunu, buna karşılık kirada ve talep koşullarına duyarlı kalemlerde enflasyonun çok düşük kaldığını gösterdik.

Yazının soyut kaldığı akşam bir sohbette ortaya çıktı. En yakından eleştirildim. Laf döndü dolaştı domates fiyatlarına takıldı. Kendi kendime “tamam, bir domates yazısı şart oldu” dedim.

Neyse ki tüketici sepetinde yer alan tüm maddelerin fiyatları TÜİK veritabanında var: www.tuik.gov.tr/tufeapp/Madde_Fiyat_Rapor.do . Ocak 2005’te başlıyor ve günümüze geliyor. Domates fiyatı TL/Kg veriliyor. Farklı kent ve bölgelerde fiyat değişiyor.

TÜİK sayılarını düşük bulanlar hemen itiraz edecektir. Acele etmeyin. Bir: Bunlar Türkiye’nin tümünde domates fiyatını yansıtıyor. İki: Her ayın fiyatı ay içi fiyatların ortalamasıdır. Üç: Lüks marketler kadar mahalle pazarlarını kapsıyor.

Domatesin serüveni

Grafikte çubuklar aylık domates fiyatı, kalın çizgi dönemin ortalama fiyatıdır. Ortalama hesabına domates fiyatının çıldırdığı Ekim-Kasım 2010’u bilerek katmadım. Altı yılın ortalama domates fiyatı 1.20 TL çıktı.

Son iki ay hariç, fiyatın 1.20 TL etrafında dalgalandığı çok açıktır. Yaz aylarında fiyat düşüyor. Kış aylarında fiyat yükseliyor. Böyle devam ediyor. Uzun dönemde ise domates fiyatı az çok sabit kalıyor. Fakat 2010 sonbaharında domates fiyatı aniden uçuşa geçiyor.

Son üç ayın beş yıllık fiyat ortalamasına bakıyoruz. Eylül: 0.79 TL; ekim: 1.07 TL; kasım 1.30 TL. Bu yıl ise eylülde iki katına (1.66 TL), ekimde üç buçuk katına (3.53 TL), kasımda iki buçuk katına (2.75 TL) zıplıyor.

Geri planda arz kökenli bir sorun olduğunu biliyoruz. Tarla domatesini bir hastalık vurdu. Üretimde büyük düşüş yaşandı. Fiyatlar zıpladı. Olay bundan ibarettir.

Not: TÜİK’in Türkiye fiyatını düşük bulanlar İstanbul fiyatlarına göz atabilir.