Benim enflasyonum ne olmuş?

Bir küçük anket deneyelim. Yakın çevremize “enflasyon doğru ölçülüyor mu?” diye soralım. Neredeyse tüm cevapların “hayır” çıkacağına eminim. Türkiye’de enflasyonun doğru ölçüldüğüne inanan birini bulmak gerçekten zordur.
Vatandaş devletin açıkladığı verilere zaten şüphe ile yaklaşır. Hükümetin milli gelir, dış açık, bütçe dengesi, kamu borcu vs. sayıları ile durumu olduğundan daha iyi göstermek için oynadığını düşünür. Hiç birine güvenmez.
Üstelik enflasyon vatandaşın güncel yaşamında her gün yüz yüze geldiği bir olaydır. Özellikle zam gören mal ve hizmetler göze batar. “Ne diyorsun kardeşim, limon kaç para oldu, biliyor musun!” türü tepkiler çok yaygındır.
Vatandaş aslında haklıdır. TÜİK enflasyonu Türkiye ortalamasını temsil eden bir tüketim sepeti üzerinden hesaplar. Söz konusu olan hayali bir tüketicinin enflasyonudur. Yani herkesin tüketim sepeti ve enflasyonu ortalamadan mutlaka farklıdır.
Bireysel enflasyon ölçeri
Bu soruna ilginç bir çözüm İngiliz istatistik kurumunun aklına gelmiş. İngilizce bilenler ayrıntısına www.statistics.gov.uk sitesinden ulaşabilir. Adı “Bireysel Enflasyon Ölçeri” (Personal Inflation Calculator).
Bana Kristof Kolomb’un dikine duran ünlü yumurtasını hatırlattı; bir kere ucunu kırmayı düşününce çok kolay. Basit bir yöntemle çalışıyor. Vatandaş fiili harcamalarını girerek kendi sepetini oluşturuyor. Enflasyon o bireysel sepetle hesaplanıyor.
Mükemmel bir ölçü mü? Değil. Çünkü TÜİK fiyat değişimini de Türkiye ortalamalarından hesaplıyor. Halbuki benim kullandığım marka deterjanın benim aldığım dükkândaki fiyat değişimi genellikle ortalamadan farklı olabiliyor.
Neyse, İngiliz enflasyon ölçeri ile biraz oynadım. Hoşuma gitti. Sepet farklılıkları sonucu bayağı etkiliyordu. Taklit etmeye ve Türkiye’ye uygulamaya karar verdim. İşe koyuldum.
Bilgi Üniversitesi web tasarım ekibine özellikle teşekkür etmek istiyorum. Sevgili Nevzat Arı her zamanki heyecanı ile projeyi ilk açtığım andan itibaren destekledi. İsmail Ermiş modeli kurdu ve çalıştırdı. Bu işin görünmeyen kahramanları onlardır.
Enflasyonmetre
Kendi enflasyonunuzun ne olduğunu öğrenmek istiyor musunuz? İnternet sayfama gitmeniz gerekiyor: http://akat.bilgi.edu.tr Daha kolayı, Google’da benim adımı aramanızdır; en üstte çıkıyor.
Siteye girince sol üst köşedeki “Enflasyonmetre” düğmesine tıklayın. Kısa açıklamayı okuduktan sonra “Enflasyonmetre Hesapla” aşamasına geçin. Yapmanız gereken basittir. Farklı harcama kalemlerini kutulara gireceksiniz.
Sonra en alttaki “Enflasyonumu hesapla” düğmesini tıklayın. Oluşturduğunuz sepete tekabül eden yıllık enflasyon oranı karşınızdadır. Toplam harcama tutarını kontrol edin. Harcama dağılımını TÜİK sepeti ile karşılaştırmayı unutmayın. Kolay gelsin.