ABD rest çekiyor

Gelen mesajlardan Çin’le ticaretin yerli paralara dönmesi üstüne yazımın ilgi çektiğini gördüm. Ege Cansen de Hürriyet’te aynı konuyu işledi. Benzer sonuçlara varmış.

Aklın yolu birdir.

Olayın kavranmasını kolaylaştıracak bir örneği atlamışım.

Elimizde tüm ithalatını kendi parası ile yapan bir ülke var: ABD. İstediği gibi basıyor dolarları, alıyor malları, değil mi? Ama artık o hikayenin sonunu da biliyoruz.

ABD’yi mali kriz taşıyan bu mekanizmayı daha önce anlattık.

Çin mal sattı, dolar tahvili aldı. Banka sistemi bu dolarları tüketici kredisine dönüştürdü. Tüketici harcamaları Çin’den ithalata gitti. Vatandaşın borçlanacak hali kalmadığı gün saadet zinciri koptu.

Amerika havlu atınca Çin başka müşteri arayışına geçti.

Anlaşılan aday ülkeler listesine Türkiye eklenmiş. Mantık aynıdır. Al malımı alayım tahvilini; güzel güzel geçinir gideriz... Bu tuzağa düşmemek gerekiyor.

Bas doları kurtul

Bugün niyetim Orta Vadeli Programa bakmaktı. Ama ABD-Çin dengesizliği ile başladık. ABD’nin Türkiye’yi de yakından ilgilendiren iktisat politikaları ile devam edelim. Zaten şu sıralarda küresel gündemin tepesinde onlar var.

Mali kriz sonrasında ABD ekonomisi bir türlü toparlanamıyor. Halbuki olabilecek en gevşek maliye ve para politikaları uygulanıyor. Bütçe açığı rekor üstüne rekor kırıyor. Faiz sıfırlandı. Karşılığı olmayan varlıkların büyük bölümünü Fed satın aldı. Yetmedi.

Krizin zayiatı arasında enflasyon hedeflemesini de sayabiliriz. Tek başına faiz indirimi yetersiz kalınca eski adetler hortladı. Adı şık: Nicel gevşeme (quantitative easing QE). Çalıştır banknot matbaasını, bas basabildiğin kadar para demek.

Neden? Çünkü para politikası ABD’nin iç politika dinamikleri ile uyumlu olmak zorundadır. Yavaş büyüme istihdam yaratmıyor. İşsizlik oranı yüksek düzeyde direniyor. Vatandaşın tedirginliği siyasete yansıyor.

Halbuki iki yılda bir seçim var. Toplum çözüm istiyor.

Siyasetçi Fed’e dönüyor. O da üstüne düşeni yapmaya çalışıyor. Başka türlüsü zaten düşünülemez. Dolar bazlı küresel rezerv para sisteminin en ciddi zafiyeti budur.

Bilek güreşi

Ancak, resmin tümü daha karmaşıktır. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin’in parasını düşük değerli tutma kararlılığı farklı bir süreci devreye sokuyor. Rezerv para reformunda yaşanacak sorunlara yeni değindik. Sancılı geçeceğini vurguladık.

Bu gözle bakınca, saldırgan “nicel gevşeme” politikası ABD’nin yeni bir meydan okumasıdır. Öncelikli hedef Çin’dir. Ama geri kalan dünyaya da Amerikan liderliğinin kabul edilmesi için güçlü (ve sert) bir mesaj veriyor.

ABD’nin resti ciddi mi? Yoksa blöf mü? İkisi de olabilir.

Basılan dolarların dünya mali sisteminde istikrarı bozacağı açıktır. Sistemin tıkanması dönüp Amerika’yı da vuracaktır.

Ancak mevcut yapının artık ABD’nin lehine çalışmadığı da ortadadır.

Dünya ekonomisi çok ilginç bir dönemece geldi. Bilek güreşinin sonucu herkesi yakından ilgilendiriyor. Muhtemel senaryolara başka bir yazıda bakacağım.