2023’de ihracat ve kur

İki büyük partinin ekonomik programına bakmaya devam ediyorum. Geçen yazıda 2023 için milli gelir hedeflerini ele aldım. 2023 doları ile ifade edilen sayıların gerisindeki varsayımları hesapladım.
Hatırlayalım. Yıllık reel büyüme hızı: AKP yüzde 5.1, CHP yüzde 6.9. Yıllık ABD enflasyonu: İkisi de yüzde 2. TL’de reel değer artışı: İkisi de yüzde 1. AKP’nin 2.06 trilyon dolar, CHP’nin 2.6 trilyon dolar milli gelir tahmini bu varsayımlarla tutarlı çıktı.
Önerilen büyüme hızları gerçekçi mi? Ayrıntılı bir değerlendirme yapmadım. Programların içsel tutarlılığına odaklanmayı tercih ettim. Sadece kendi tahminimle (yüzde 5.5) karşılaştırdım. AKP’ninki muhafazakar, CHP’ninki abartılı duruyor dedim.

İhracatta büyük artış
İhracatın 2023’de ulaşacağı büyüklük de kamuoyunun çok ilgisini çekti. 2010 ihracatı 114 milyar dolardı. Onüç yılda AKP 500 milyar dolara (4.4 katı), CHP 650 milyar dolara (5.7 katı) yükselmesini öngörüyor.
Bu sayıları ilk bakışta yadırgamadım. Çünkü geçmişle karşılaştırınca mümkün duruyordu. Onüç yıl önce (1998’de) ihracat 27 milyar dolardı. 2008’de 4.9 katına çıkmıştı. Küresel krizde darbe yemesine rağmen 2010’da 4.3 katı oldu.

Gene de bir sağlama yapmak istedim. Bu amaçla en sık kullanılan yönteme başvurdum. İhracatın milli gelire oranına baktım. İlginç bir sonuç çıktı. İki program da ihracat/milli gelir oranında çok ciddi artış öngörüyordu.
2003-10 arasında ihracatın milli gelire oranı yüzde 16.2’dir. Zirveye yüzde 17.9 ile 2008’de tırmandı. 2010’da ise yüzde 15.5’da kaldı. 2023’de ise AKP’nin tahmini yüzde 24.2, CHP’ninki yüzde 25’dir.
Olabilir mi? Elbette. Ekonomide her şey mümkündür; yeter ki hedefle uyumlu iktisat politikaları uygulansın. Doğru politikalarla ihracat/milli gelir oranını da öngörülen düzeylere yükselir. Tahmin edeceğiniz gibi, aklıma hemen döviz kuru geldi.

Kur ne oluyor?
Bir başka ilginç gözlemle başlayalım. Enflasyon ve döviz kuru konusunda iki program da sayısal tahmin vermiyor. Elimizde sadece yukarıda değinilen TL’nin reel değeri varsayımı var. Ama hesap için o da bize yetiyor.
Eldeki veri ve varsayımlar: 2010’da ortalama sepet kur 1.75 TL; yıllık ABD enflasyonu yüzde 2; TL’de yıllık değer artışı yüzde 1. Geriye Türkiye enflasyonu kalıyor. Onu da yüzde 5 kabul edelim.
Sizi ayrıntıya boğmadan doğrudan sonuçlara geçiyorum. İki programda da 2023 için sepet kur 2.24 TL çıkıyor. Bugünkü paritede (1.45), 2023’de dolar 1.83 TL, euro 2.65 TL oluyor. Buna göre TL’nin onüç yılda toplam nominal değer kaybı yüzde 28’dir.

Bu kurlar ihracatın öngörülen düzeye ulaşmasını temin eder mi? Tereddütsüz “Hayır” derim. İçsel tutarlılıktan bunu kasdediyorum. Milli gelir hesabında kullanılan döviz kurlarının programların ihracat hedefleri ile uyumsuzluğu çok açıktır. Devam edeceğim.