2012’de dış denge

2012’nin makro büyüklükleri birer birer kesinleşiyor. Enflasyon, dış ticaret ve sanayi üretimi gelmişti. Dün Merkez Bankası ödemeler dengesini açıkladı. Yarın TÜİK istihdam verilerini yayınlıyor. Milli gelir için mart sonunu bekliyoruz.

CNBC-e anketi cari işlemler açığını aralıkta 5.4 milyar dolar, 2012’de 50.5 milyar dolar öngörüyordu. Piyasa karamsar kaldı. Gerçekleşme, aynı sıra ile, 4.9 ve 48.9 milyar dolar oldu. Yani 2012’de dış açık 50 milyar doların altına indi.

Sevindiğimi söylemeliyim. Dış açığın bu düzeye ineceğini 2012 başında yazdım. O sırada piyasa taksimetreyi 70 milyar dolardan açıyordu. “Hoca, amma iyimsersin, gene uçmuşsun!” diyen oldu.

Aslında 2012 için yazdığım konjonktür senaryosu tutmadı. İktisat politikası başka hedeflere yöneldi. Yılı daha düşük büyüme ve döviz kuru ile bitirdik. Ama etkileri birbirini götürdü. Neticede enflasyon ve dış açık tahminlerim tuttu.

Düzelmenin kökenleri

Genellikle karşılaştırmalar takvim yılı için yapılıyor. Örneğin bu bağlamda 2011’den 2012’ye değişime bakılıyor. Halbuki ekonomik konjonktür takvime bağlı değildir. Dış açıkta kritik tarih Ekim 2011’dir. Yıllık cari işlemler açığı tarihi rekor kırdı: 78.7 milyar dolar. İki yıl her ay artmıştı. Ertesi ay düşüşe başladı. 14 ayda 30 milyar dolar azaldı.

Düzelmenin kökenlerine bakalım. İran’a altın ihracatı çok tartışıldı. Nitekim net altın ihracatı eksi 5 milyar dolardan artı 6 milyar dolara çıkıyor. Bu şekilde altın ticareti düzelmeye 11 milyar dolar katkı yapıyor.

Ya geri kalan 19 milyar dolar? Görünmeyen (mal-dışı) kalemlerle başlayalım. Hizmet dengesi fazlası 4 milyar dolar artıyor. Yatırım dengesi açığı 1.5 milyar dolar azalıyor. Transferler biraz düşüyor. Görünmeyen gelirler toplamı 5.5 milyar dolar oluyor.

Konjonktür için esas önemli olan altın-dışı mal ticaretinin düzelmeye katkısını bulduk: 13.7 milyar dolar. 9.6 milyar doları artan ihracattan (1.9 milyar dolar bavul ticareti), 4.1 milyar doları düşen ithalattan geliyor. Etkileyici değildir. Kur ancak buna izin veriyor.

Mal dengesinde 14 milyar dolar düzelme sağlamak için büyümeyi yüzde 2’ye indirmek ne kadar akılcıdır? Bence ekonomi yönetimine sorulması gereken budur. Cevabı çok merak ediyorum.

Net hata noksan

Ödemeler dengesinin “net hata noksan” kalemini (NHN) yakından izlediğim biliniyor. “Nesebi gayri sahih” döviz girişleri ile turizm gelirleri ile arasındaki garip ilişkiye yeni değindim. Nitekim hesap yönteminde revizyon arayışlarının başladığı açıklandı.

Sayılara dönelim. Yıllık NHN fazlası Ekim 2011’de 13.4 milyar dolardı. 2012 sonunda 4 milyar dolara geriledi. Fark 9.4 milyar dolardır. Görünmeyen gelirlerdeki artışın üzerindedir. Bavul ticaretindeki artışı da açıklayabilir.

İki gözlemle bitirelim. Bir: NHN yıllık bazda fazla vermeye devam ediyor. Değişen fazlanın daha makul düzeylere gerilemesidir. İki: Son dört yılın birikimli NHN fazlası hâlâ 28 milyar dolardır. Son aylarda artış durdu, o kadar.