2009’da istihdam ve işsizlik

Euro Bölgesi’nde kamu borcu gerginliği sürüyor. Zenginlerden Yunanistan’a para vermek isteyen yok ama tavsiye konusunda çok cömertler. “Hele siz kemerlerinizi iyice sıkın, sonra bakarız” demeye getiriyorlar.

Para Politikası Kurulu dün toplandı ve gecelik faizleri değiştirmedi. Piyasalar zaten farklı bir karar beklemiyordu. Faiz kararının yeni bilgi değeri pek kalmadı. Yaz başına kadar bu düzey korunur. Sonrası enflasyon ve üretim gelişmelerine bağlıdır.

Maliye Bakanlığı Ocak bütçe gerçekleşmesini yayınladı. Hazine nakit dengesi ile tutarlı şekilde 3 milyar TL faiz dışı fazla, 3.1 milyar TL bütçe açığı çıktı. Bütçe gelirleri faiz dışı harcamadan daha hızlı artıyor. Yani maliye politikası sıkılıyor.

Merkez Bankası ve TÜİK tarafından müştereken hesaplanan tüketici güven endeksi açıklandı. Tüketici güveni Temmuz-Kasım arasında düştükten sonra Aralık’ta hafif kıpırdadı. Ocak’ta da cüzi artış var. Tüketimde güçlü bir canlanma gözükmüyor.

İşsizlikte patlama

Hanehalkı İşgücü Araştırması her ay yapılıyor ama üç aylık ortalamalar halinde yayınlanıyor. Yani Kasım verileri Ekim-Aralık dönemini kapsıyor. Dolayısı ile 2009’un tümünü artık görebiliyoruz.

Önce yıllık verilerle 2009’u 2008’le karşılaştıralım. 2009’da nüfus 820 bin kişi, çalışabilir yaş grubu (15+ yaş) 870 bin kişi artıyor. Fark geçmişteki nüfus yapısındaki değişimden kaynaklanıyor. Uzun süre bu şekilde devam edecek.

Çalışan ve işsiz toplamından oluşan iş gücü ise 930 bin kişi artıyor. Bu noktaya dikkat çekiyorum. Krizle sonrasında beliren yeni bir eğilimdir. İşsizliğin iş gücüne katılma oranını yükseltmesine işaret ediyor.

Ancak 2009’da istihdamdaki artış 10 bin kişide kalıyor Ayrıntısı da ilginç. Tarım-dışı kesimlerde istihdam 200 bin kişi azalıyor. Neyse ki tarım istihdamı 210 bin kişi yükseliyor. Yani istihdamı tarım kesimi (?) kurtarıyor.

Dolayısı ile işsizlik patlıyor. İşsiz sayısı 920 bin artışla 3.5 milyon kişiye tırmanıyor. 2009’da işsizlik oranı yüzde 13.8 oluyor. Hem mutlak sayı hem oran olarak tarihi rekordur. İş bulsam çalışırım diyen sayısı da 200 bin kişi artıyor. Düzeltilmiş işsiz sayısı 5.5 milyona ulaşıyor.

Tarım, sanayi ve işsizlik

Maalesef TÜİK istihdam verilerini takvim ve mevsim etkilerini temizlemiyor. İş bize düşüyor. Her zaman olduğu gibi Tramo-Seats yöntemi ile hesapladım. Üç önemli seriyi 2007 ortalamasını baz alarak endekse dönüştürdüm. Sonuçlar grafiktedir.

Üçgenli çizgi işsizlerdir. 2008 yazından itibaren işsiz sayısı hızla yükseliyor. Bir yılda yüzde 60’a yakın artıyor. 2009 yazından itibaren tekrar ama yavaş bir tempo ile düşüşe geçiyor. Kasım’da hâlâ 2007’nin yüzde 40 üstündedir.

Düz çizgi sanayi istihdamıdır. Ağustos 2008’e kadar az çok durağan seyrediyor. Sonra Haziran 2009’a kadar düşüyor. Yaz aylarını yatay geçiriyor. Sonbaharda artışa geçiyor. Ancak Kasım’da Ağustos 2008’in hâlâ yüzde 5 altındadır.

Kesikli çizgi tarım istihdamıdır. Öyle ya da böyle hep artıyor. Sanayi istihdamı düşüp işsizlik yükselirken tarım istihdamı artıyor. İşsizlik düşüp sanayi istihdamı artarken tarım istihdamı daha da hızlı artıyor. İlginç; değil mi? Sayılar benden, tefsiri sizden...