2008’de sanayi üretimi

Dün heyecanlı bir gün geçirdik. Sabah NTV radyoda açıklanacak sanayi üretimi beklentilerini dinledim. Aralık ayında yüzde 12 civarında bir düşüş bekleniyordu. Bana iyimser geldi ama bir bildikleri vardır dedim.

Sonra veriler TÜİK tarafından yayınlandı. Beklentilerle uyumlu şekilde, geçen yılın Aralık ayına kıyasla toplam sanayide yüzde 11.9, imalat sanayiinde yüzde 13.2 gerileme vardı. Yine karamsar kalmışım diye biraz hayıflandım.

Neyse, verileri internetten çektim. Dosyalara yerleştirdim. Mevsimlik etkiden temizledim. Grafikleri yeniledim. Yazı için hazırlıkları yaptım. Sonuçlar tedirgin etti ama fazla üstünde durmadım. Derken verilerin hatalı olabileceği haberi dolaştı.

Düzeltilmiş veriler öğleden sonra TÜİK tarafından açıklandı. Durumun çok daha kötü olduğu, düşüşün toplam sanayide yüzde 17.6’ya, imalat sanayiinde yüzde 19.9’a ulaştığı anlaşıldı. Olur böyle şeyler deyip hesapları yeniledim.

Sanayi üretiminde çöküş

Aylık bazda son on beş yılın en vahim sayılarıdır. 2001 krizinde bile sanayi üretiminde böylesine bir çöküş yaşanmamıştı. 2001’in en karanlık aylarında üretim düşüşü yüzde 14-15 civarında kalmıştı. Muadil düşüşler ancak 1994 krizi sırasında görülmüştü.

Bu yılın Ekim ve Kasım ayları zaten çok kötü geçmişti. Üstüne Aralık faciası eklendi. Neticede dördüncü çeyrekte sanayi üretiminde rekor düşüş ortaya çıktı. Toplam sanayi yüzde 12.5, imalat sanayii yüzde 14.2 geriledi. 2001 krizinden kötüdür.

Yıllık verilere bakalım. Sadece ilk çeyrekte nispeten güçlü büyüme (yüzde 7 civarı) vardı. İkinci çeyrekte sanayi üretimi artışı yüzde 4’e geriledi. Üçüncü çeyrekte yüzde 2 civarında eksiye geçti. Dolayısı ile son çeyrekteki çöküş yıllık bazda da gerileme getirdi.

Neticede 2008’de toplam sanayi üretimi yüzde 0,8, imalat sanayii üretimi yüzde 1.8 küçüldü. Bunlar Haziran 2002’den bu yana en kötü yıllık değerlerdir. Özetle, Türkiye 2009’a sanayi üretiminin çöktüğü bir ortamda girmiştir.

Büyüme ne olacak?

Sanayinin milli gelire doğrudan ve dolaylı etkisi güçlüdür. Genellikle iki seri birbirine yakın değişir. İki yana birkaç puan oynar. Örneğin üçüncü çeyrekte sanayi üretimi yüzde - 1.4, milli gelir ise yüzde 0,5 büyüdü (fark 1.9 puan).

Ancak, resesyonda fark açılabilir. Örneğin 2001’in ikinci çeyreğinde 4.7 puana yükselmişti. Öyle olsa son çeyrek büyümesi yüzde - 7.8 çıkar. Bu kez sanayideki kasılmanın daha sert olduğunu hesaba katarak farka 6 puan diyelim. Son çeyrekte büyüme yüzde - 6.5 olur.

Böylece 2008’de yıllık büyüme yüzde 0.5’e iner. 2008 için büyüme tahminlerinin yüzde 1’in altına çekileceğini sanıyorum. Herhalde bu veriler “Türkiye resesyona girdi mi?” tartışmasını da bitirecektir.