2006’da sanayi üretimi

Enflasyon-para politikası ilişkisini irdelemeye kısa bir ara veriyoruz. Aralık sanayi üretimi açıklandı. Bu hafta Aralık ödemeler dengesi ve Kasım istihdam-işsizlik verileri de yayınlanıyor. Son veri milli gelir için Mart ortasını beklemek gerekiyor. Sanayi üretimi reel ekonominin en önemli göstergelerinden biridir. Türkiye’nin sanayide büyük bir hamle gerçekleştirdiği çok açıktır. Ancak henüz sanayileşmesini tamamlamadığı, daha katedeceği çok mesafe kaldığı da doğrudur. Bu açıdan sanayi üretimini sadece konjonktür perspektifinden değerlendirmek yetersiz hatta yanlıştır. Mutlaka sürdürülebilir büyüme için gerekli sanayileşme stratejisi ile bağlantı kurulmalıdır.

2003 sonrasında uygulanan yanlış para politikalarının Türkiye’yi “sanayisiz, ihracatsız, istihdamsız ama enflasyonist büyüme” açmazına sıkıştırdığını her fırsatta söylüyorum. 2006 verileri bu yargımı ne ölçüde doğruluyor?

Sanayisiz büyüme
Sanayileşme-büyüme ilişkisini tanımlamak için basit ama kullanışlı bir ölçü geliştirdik. Sanayi üretimi ve milli gelirin artış hızlarını karşılaştırıyoruz. Sanayi üretimi milli gelirden hızla artıyorsa sorun yoktur. Sanayi üretimi milli gelirden yavaş artıyorsa durum kötüdür. Bu gerçeği kavramak için iktisat okumak gerekmiyor. Sağduyu yetiyor. Milli gelirden yavaş artan sanayi üretimi milli gelirde sanayi kesiminin payının gerilemesi demektir. Zengin ülkelerde gelişen ekonomilerin rekabeti sonucu ortaya çıkıyor. “Sanayisizleşme” deniyor. Türkiye’ye bakalım. İmalat sanayii üretimi çeyrek bazında 2002 başı ile 2004’ün üçüncü çeyreği arasında (11 çeyrek) milli gelirden hızlı büyüyor. 2004’ün son çeyreğinde ilişki tersine dönüyor. 2006’nın ikinci çeyreğine kadar (7 çeyrek) imalat sanayi milli gelirden yavaş artıyor. 2006’nın üçüncü çeyreğinde imalat sanayii üretim artışı tekrar milli gelirdeki büyümenin üstüne çıkıyor. 2006 son çeyrek verileri daha yayınlanmadı. Görüldüğü gibi, sanayi üretimi verileri Türkiye ekonomisinin 2004 sonundan itibaren sürdürülemez bir konjonktüre girdiğinin önemli bir kanıtını sağlıyor. Geriye 2006 üçüncü çeyrek ve sonrasını açıklamak kalıyor.

Yavaş büyüme ve sanayi
Sanayi üretiminde artış hangi koşullarda milli gelir artışının üstüne çıkar? Dört mantıkî ihtimal var.

Bir: Sanayi üretim artışı yükselir.

İki: Milli gelir artışı düşer.

Üç: Her ikisi de düşer ama ikincisi daha çok düşer.

Dört: İlki daha çok artar.

Üçüncü çeyrekte imalat sanayii üretim artışı yüzde 5.2’ye geriliyor. Buna karşılık milli gelir artışı yüzde 3.4’e iniyor. Yani ilişki ekonominin durgunluğa yönelmesinden kaynaklanıyor. Arzulanan durum olmadığı çok açıktır.

Giderek son çeyrekte imalat sanayii üretim artışının yüzde 5.7 ile üçüncü çeyreğin biraz üstüne çıktığını belirtelim.