VOB’da yeni kontrat çalışır mı?

Bugün itibarıyla VOB’da İMKB 30 - İMKB 100 endeksleri arasındaki farkı alıp satmaya yardımcı olacak yenibir kontrat işlem görmeye başlayacak. VOB’un tanıtım dökümanında bu kontrat; “İMKB 30 ulusal hisse senedi endeks değerinden, İMKB 100 ulusal hisse senedi endeks değerinin çıkarılması ile bulunan değerin dayanak varlık olduğu VOB-İMKB 30-100 Endeks Farkı vadeli işlem sözleşmesi iki endeks değeri arasındaki farka yatırım yapma imkanı sunan yeni bir türev üründür” şeklinde tanımlanıyor.

Devamında; “Bu sözleşmede uzun pozisyon alan kişi, VOB- İMKB 30-100 endeks farkının artacağı beklentisini satın almakta, bir başka deyişle VOB-İMKB 30 endeks vadeli işlem sözleşmesinde uzun, VOB- İMKB 100 endeks vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon almaktadır” deniyor. Kısa pozisyon alan yani bu kontratı satan da tam tersi yönde pozisyon alıyor demektir.

Yeni kontratın başlangıç teminatı 250 TL olacak. Benzer bir pozisyonu “sentetik olarak” yaratmak isteyen bir yatırımcı İMKB 30 kontratı için 900 TL, İMKB 100 kontratı için de 700 TL yani toplam 1.600 TL başlangıç teminatı yatırması gerekecekti. Fiyat adımlarının 0.025 olacağı bu kontratta her bir adımın parasal karşılığı 2.5 TL’ye denk geliyor.

Anlaşılan İMKB 100 kontratı “çalışmayan” VOB; yeni kontratla bir anlamda bu kontrata da müşteri çekmeye çalışıyor. Peki çalışır mı? “Biz bir açalım sonrasına bakarız” diyen VOB yöneticileri kadar umutlu değilim.

Neden derseniz, yeni kontrat “arbitre” edilmesi mümkün olmayan bir kontrat. Arbitre etmekten kastım; iki ayrı piyasa arasındaki farktan yararlanma ya da riskten korunma şansı olan bir kontrat değil bu.

Başka bir soru ile daha detaylandırayım. Neden İMKB 30 endeksine dayalı kontrat çalıştı da, İMKB 100 endeksine dayalı kontrat “çalışmadı”? Cevabı basit aslında. İMKB 30’daki hisse senetleri; İMKB 100’dekilere oranla spot piyasada kolaylıkla alınıp satılabilir olduğundan dolayı başarılı oldu. VOB 30’da alıp satanlar, risklerini spot piyasada kapatabildiler. Ya da spot piyasada alıp, VOB’da satarak arbitraj kazancı elde ettiler. İMKB 100’deki hisseleri temin etmek görece zor olduğundan, bazı hisselerdeki derinlik sorunlarından dolayı VOB 100 kontratı çalışmadı! Hiç bir zaman derinliği olmadı.

Şimdi bu VOB 30 ile VOB 100 kontratı (daha doğrusu endeksleri) arasındaki fark için kontrat yaratılıyor. Peki bu kontratta pozisyon alanlar kendilerini nasıl hedge edecekler?

Diyelim ki; dün spot piyasanın kapanışına bakıldığında; 17.000 puan olan aradaki farkın (82.310-65.350=16.960) 18.000’e çıkacak diye düşünen bir yatırımcı (bir başka deyişle endeks 30’daki hisselerin 100’e oranla daha fazla artacağına inanan) yeni kontrattan aldı. Ola ki aradaki fark daralır ve pozisyonu zarara geçecek olur ise bunu sınırlamak için yapabileceği çok fazla bir şey yok.

Bir başka deyişle spot piyasayla hatta VOB kontratlarıyla bile riskini azaltabilme imkânı tanımayan bu kontratın başarılı olması bence zor. Herhangi bir riskten korunma (hedge) amacına hizmet etmeyecek böylesi bir kontrat olsa olsa “bahis” oynamak isteyenler için cazip olabilir. Bahis oynamak isteyenler sizce VOB’u mu yoksa Süper Loto’yu mu tercih ederler?

Bence VOB finansal piyasalara dayalı kontratlar yaratmak yerine asli fonksiyonu olan emtiaya yönelmesi daha doğru olacaktır. Mesela dünya lideri olduğumuz ve lisanlı depoculuk meselesini de halletmiş Fındık üzerine yazılmış kontratlar neden yaratılmıyor?

Ya da dünyanın önde gelen çelik üreticilerinden biri ve Tekirdağ’da Londra (LME) Metal Piyasası’nın lisanslı depolarından birine sahip Türkiye’de neden bir Çelik kontratı yaratılmaz?

İllaki finansal bir kontrat isteniyorsa, teknik aksaklıkları bertaraf edilmiş VOB 30-İMKB 30 farkına dayalı bir kontrat yaratılsın. Bugün işleme başlayacak olandan çok daha fazla şansı var!