VİOP neden çalışmıyor?

İzmir’de VOB’da mı olsun, yoksa İstanbul’da İMKB’de mi olsun şeklinde neredeyse tüm 2012 yılı boyunca süren hisse senedine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözşlemeleri nerede işlem görecek tartışmalarından “Borsa İstanbul” galip çıkmıştı. 21 Aralık’ta Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) İMKB nezdinde açıldı. Korkarım böyle bir piyasanın varlığından haberi olmayan bireysel ve kurumsal yatırımcıların sayısı hayli yüksek.

Haksız da sayılmazlar. Zira bu piyasa henüz “emekleme” döneminde. İşlem hacmi çok sığ ve henüz daha bu piyasanın ne olduğu tam olarak anlaşılmamış durumda. Uzun yıllar hisseye dayalı vadeli işlem ve opsiyonların işleme açılmasını isteyen aracı kurum ve bankalar da pek ortada yoklar.

Önceki gün VİOP yönetimi bir basın toplantısı düzenledi. Bu piyasanın daha iyi tanınması amacıyla yapılan bu toplantıda piyasanın neden “çalışmadığına” dair bazı saptamaları vardı:

- İşlem yapanlar ile takasını yapanlar aynı kişiler olması yabancıların bu piyasada işlem yapmasının önünde bir engelmiş. Önümüzdeki günlerde; tıpkı VOB’daki gibi işlem yapanlarla takas ve saklamanın ayrı bankalarda olabilmesine imkân tanınmasıyla yabancıların da aktif işlemlere başlaması bekleniyormuş.

- Aracı kurumlar vadeli işlemlerle opsiyonların “mekanı” konusunda “iki cami arası binamaz” kalmaları nedeniyle yatırımlara başlamakta geç kalmış olmaları,

- Bireysel yatırımcılarının bilgi eksikliği ve bunun beraberinde nedeniyle talep eksikliği ve tabii ki bunların sonucu olarak piyasanın sığ olması, tıpkı VOB’da olduğu gibi uzun bir “eğitim döneminin” gerekliliği,

- Sözleşme sayısının fazlalığının “kafa karıştırıyor” olması.

İMKB kendi “hedefi” doğrultusunda; aracı kurumlar henüz hazır değilken bu piyasayı açmış olması, piyasanın çalışacağı anlamına gelmiyor. En azından finansal piyasalarda “kervan yolda düzülmüyor”.

Hisse vadeli kontratlarında illâki fiziksel hisse teslimatın gerekmesi; ki bence ileride hem likiditeyi azaltıcı, hem de spot piyasayı olumsuz etkileyecek bir sorun; kontratta işlem olmadığında, son gerçekleşen işlemin marj aralığının spot fiyatın uzağında kalması gibi halen daha teknik bazı sorunlar da yok değil.

Bu arada hisse senedi opsiyonları için iyi çalışan bir “ödünç pay senedi piyasasının” olmaması (Hisse Repo piyasası da iyi çalışmıyor) VİOP’un handikaplarından birisi.

Merak ediyorum, bu kadar çok çalışmayan piyasamız varken biz nasıl “finans merkezi” olacağız?