Varant ne ola ki?

Kısaca “menkul kıymetleştirilmiş opsiyon” denebilir onlara...

Varantlar; Türk sermaye piyasasının yeni araçlarından biri olmaya aday. Umarım akibetleri Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlere (biz onlara kısaca VIDIMIK demiştik), Köprü senedi, müteahhit bonosu ya da finansman bonosu gibi olmaz.

Belli vadede, belli bir finansal enstrümanı, belli miktarda; “alma hakkını almak ” ya da “satma hakkını almak ” şeklinde tanımlanabilir. Varantlar “ömürlü” enstrümanlar. Varantların vadeleri sonsuz değildir, önceden belirlenmiş vade sonları vardır. Vadeleri geldikçe yenileri ihraç edilir.

Bizim piyasalarımızda ihraç edilecek varantlar İMKB’de hisse senetleri gibi “tahtada” işlem görecekler. Yine fiyat adımları olacak. Yine arz ya da talep yazılacak. Yanlız hisse senetlerinden farklı olarak ihraçcı kuruluşun “piyasa yapıcı fiyatları” ekranda belirlenecek. İlgili varantın alt ve üst fiyat bantları aynı zamanda piyasa yapıcısı olan ihraçcı için alt ve üst işlem bantları olacak. İhraçcı, ilgili varantı üst fiyat bandından ya da daha üstünden (teorik olarak mümkün olamayacak) almak isteyenlere (dayanak varlığın fiyatında ciddi bir değişiklik olmamışsa) istedikleri kadar satacak. Tıpkı Borsada İşlem Gören Fonlar’da (BigF’ler) olduğu gibi.

Varantlarda her zaman bir ihraçcı olacak. O olmadan herhangi bir varant hayata geçemiyor. Zira opsiyonu “yazan” taraf ihraççı (issuer) olacak. Aynı vade ve aynı dayanak varlık için birden fazla ihraççı olabilecek .

Varantlar bir anlamda ihraçcının borç senedi niteliğinde. Bu nedenle ihraçcının kredibilitesi ndeki düşüş, varantların değerinde azalmayla sonuçlanabilir.

Yatırımcılar beklentileri doğrultusunda varlığın yukarı ya da aşağı yöndeki hareketine, sadece primi (tahtadaki fiyat) riske ederek yatırım yapabilecekler.

Varantın değeri vadesine, piyasadaki oynaklığa, faiz oranlarına, temettüye ve tabii ki dayanak varlığın fiyatına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Başlangıçta ister tek hisseye, ister sepete, isterse de endekse dayalı olsun IMKB’de işlem görecek tüm varantlarda; fiziksel teslim yerine; nakit uzlaşı geçerli olacak.

İhraççı kuruluşlar, temettü ve sermaye arttırımlarının varant fiyatlarına yansımasının yaratacağı etkiyi sınırlama çabası içinde olacaklar. Tıpkı, İMKB’nin endekste yaptığına benzer diyebileceğimiz bir tarzda; ayarlamalar yapacaklar.

Bir varantın geçmiş performansı, gelecekteki performansının göstergesi olamayacak. Bu varantların sağlıklı bir teknik analiz yapılamayacağı anlamına geliyor.

Varantlarda; ihraççının hedge miktarını karıştıracağından açığa satış mümkün ol(a)mayacak !

İlgili sektörlerde “A hissesini al/B hissesini sat” tarzı “ikili işlemleri (pair trade)” hayata geçirmek daha kolay olabilecek. Daha önceleri bireyler için oldukça zor olan ‘borç bulma sorunundan’ dolayı yapılamayanlar da artık hayata geçebilecek. Yeterki ilgili “çiftin” aynı vadelerde varantları olsun .

Bu enstrümanı iyi tanımayan bireylerin önce bu konuda bilgi birikimlerini arttırmaları, piyasadaki işlemleri bir süre izlemeleri ve sonrasında yatırımlarının sınırlı bir kısmını bu kouya ayırmalarında fayda olacaktır.

Bireyler varantları iyi tanıdıkça, kendi anapara garantili yatırım alternatifini yaratabiliecek . Faiz oranlarına ve vadeye bağlı olarak, anaparalarının yüzde 90-95’lik kısmını hazine bonolarına yatırıp ve kalanıyla varant alınarak kişisel “anapara garantili fonlar” yaratılabilecek. Yeni “enstrümanımız” varantlar umarım VOB’daki gibi “tek kontrata” dayalı bir piyasa haline gelmez ve Türk sermaye piyasalarına hayırlı olur.