Türk Sermaye Piyasası’na bir öneri (I)
.
Sermaye piyasasının tüm düzenleyici kurumları; SPK, BIST, Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve aracı kurumlar bu önerinin muhataplarıdır. Önerinin adına “BIST 30 Hisse Havuzu ” dersem çok da hatalı olmayacak! Bu fikri; 2007 yılında çalışmakta olduğum aracı kurumu temsilen; dönemin SPK ve Takasbank yetkilileriyle paylaşmıştım. O gün de yapılabilirdi, bugün Takasbank’ın “resmi karşı taraf ” olma özelliğine kavuşmasıyla haydi haydi yapılabilecek hale geldi! “Resmi karşı taraftan” kasıt, artık Takasbank menkul kıymet takasının yapılabilmesi için ile tarafların teslimatını beklemeyecek, ilgili takası gerçekleştirdikten sonra taraflarla arasındaki ilişkiyi kendisi yürütecek. Türk sermaye piyasası için ilerici bir adım atıldı .
Bir adım daha atılması gerekiyor. Ödünç Pay Senedi Piyasası’na (ÖPSP) işlerlik kazandırılması gerekiyor. Yabancı yatırımcılar ve aracı kurumlar kendi aralarında, büyük miktarlarda bu işlemleri Londra piyasalarında rahatlıkla yapabiliyorlar. Ancak yurt içinde bu piyasa sadece “açık kapatma” amacıyla kullanılıyor. “Açığa satış” için ödünç pay bulabilmeniz; teminat sistemlerinden, açığa satış “alerjisinden” dolayı son derece zor! Hazır yeri gelmişken, bizim piyasamızda “açığa alış” diye bir kavram yok ama yerine kullanılan “kredili hisse senedi alabilmek” için hemen her türlü kolaylaştırıcı düzenleme yapılmış durumda.
“Açığa satış” adeta bir “günah” gibi algılanıyor. Halbuki değildir, piyasanın doğasında vardır. Biz bunu içeride yasaklarken/zorlaştırırken, yabancılar rahatlıkla yapabiliyorlar. Bunun da değişmesi gerekiyor. Aksi takdirde Londra’da atı alan, İstanbul’da Üsküdar’a geçiyor! Finans Merkezi olmak istiyorsak; bunun koşullarından biri olan; açığa satışı ve ödünç hisse senedi işlemlerini kolaylaştırmalıyız.
Açığa satışa dair bir not daha; yasaklayarak, yaşanacak bir düşüş varsa bunu sadece erteleyebilirsiniz, engelleyemezsiniz. Bu da acılı süreci biraz daha fazla uzatmaktan öte bir işe yaramıyor.
“BIST 30 Hisse Havuzu ” önerisi açığa satış ile ilgili. Endeks 30’daki hisse senetlerini portföyünde bulunduran bireysel ve kurumsal yatırımcılardan borç vermek isteyenler, vaziyetlerini ve ne kadar hisse senedi borç verebileceklerini MKK’ya bildirecekler. MKK (veya Takasbank) “havuzdaki”bu hisselerden; 5, 50 ve 250 bin TL’lik 3 değişik “paket” oluşturacak. Yatırımcılar bu paketlerden; istedikleri paketlerin katları şeklinde; Takasbank nezdinde faaliyet gösteren (teminat meselesinden dolayı gerekirse BIST’e aktarılabilir) ÖPSP’den piyasa koşullarındaki bir faizi ödemeyi kabul ederek borç alabilecekler.
“Paketleri” borç alanlar isterlerse borsanın düşeceğini düşünüyorlarsa açığa satışta kullanabilirler, isterlerse de VOB (ileride VİOP) Endeks 30 kontratına karşı işlem yaparak “faiz pozisyonu” oluşturabilirler. Spot-vadeli arası faiz kazancı yaratacak şekilde açıldığında “paketteki” hisseleri “tek tuşla” (burada aracı kurumların işlem terminallerinde küçük bir ilave yapılması gerekiyor!) açığa satacak, aynı miktarda TL pozisyonuna denk gelen VOB ile de “fiyat riskini” kapatacak! Hisselerden gelen parayı faizde değerlendirecek, “paket” için ödediği faizi düşecek, aradaki fark da cebine “kâr” olarak kalacak. Böylesi bir fark yaratılabiliyor ki birçok yabancı bunu yıllardır yapıyor!
VOB işlem hacmi neden bu kadar hızlı arttı diye düşünüyorsunuz!
“BIST 30 Hisse Havuzunun ” avantajlarına ve ”sürprizine” de yarın değineceğim!